cảm nhận khổ 1 bài mùa xuân nho nhỏ

“Mùa xuân nho nhỏ” là tác phẩm tiêu biểu nhất của nhà thơ Thanh Hải, được viết vào những ngày cuối cuộc đời ông. Bài thơ là khúc hát đắm say của một tâm hồn nồng nhiệt, thiết tha với đất nước, với cuộc đời tươi đẹp. Trước vẻ đẹp của mùa xuân, lòng nhà thơ dạt dào cảm xúc. Tất cả được thể hiện rõ ràng nhất qua khổ 1 của bài thơ.

Bức tranh thiên nhiên mùa xuân trong 6 câu thơ đầu được vẽ bằng những hình ảnh, màu sắc, âm thanh hài hòa, sống động, tràn đầy sức sống:

“Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng”.

Không gian được đo bằng độ cao xã của bầu trời và độ rộng dài của dòng sông; được tô vẽ bằng màu sắc hài hoà của bông hoa tím biếc và dòng sông xanh, một nét rất đặc trưng của xứ Huế:

“Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc

Biện pháp đảo ngữ ngay lập tức tạo ấn tượng mạnh mẽ với người đọc. Hình ảnh bông hoa tím mọc lên giữa dòng sông vừa gây kinh ngạc vừa thu hút cái nhìn. Không phải mọc trên bờ, mà là mọc lên giữa dòng sông. Bông hoa mọc lên bất chấp quy luật là biểu hiện của sức sống. Hình ảnh có giá trị khắc sâu ấn tượng về sức sống trỗi dậy và vươn lên của mùa xuân. Tưởng như bông hoa tím biếc kia đang từ từ, lồ lộ mọc lên, vươn lên, xòe nở trên mặt nước xanh của dòng sông xuân.

Không gian được mở rộng ra với hình ảnh dòng sông đôi bờ xanh thắm. Cái màu xanh ấy phản ánh được màu xanh của bầu trời, của cây cối hai bên bờ, cái màu xanh quen thuộc mà ta có thể gặp ở bất kì một con sông nào ở mọi miền quê đất nước.

Không gian ấy cũng rộn rã, tươi vui với âm thanh tiếng chim chiền chiện hót vang trời. Lời gọi ấy mới đầu nhen nhóm ở một góc trái tim, nhưng con người nhà thơ và những cảnh sắc, âm thanh kia như đã hòa vào làm một, cảm xúc từ đó mà òa ra thành lời, thật ngỡ ngàng, thật thích thú:

Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời

Tiếng chim trong trẻo vang động khắp bầu trời như đọng thành “từng giọt long lanh rơi”. Cảm xúc của tác giả trước mùa xuân đất trời thể hiện qua cái nhìn trìu mến với. Cảnh vật, trong những lời bộc lộ trực tiếp như lời trò chuyện với thiên nhiên. Đặc biệt cảm xúc của nhà thơ được thể hiện trong một động tác trữ tình: đưa tay hứng lấy từng giọt long lanh của tiếng chim chiền chiện vừa trân trọng vừa tha thiết trìu mến với mùa xuân:

Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng”.

Có thể hiểu câu thơ theo nhiều cách khác nhau. Trước hết, “giọt long lanh rơi” kìa là những giọt mưa mùa xuân, giọt sương mùa xuân, trong sáng rơi xuống từng nhành cây, kẽ lá trong buổi sớm tinh mơ như những hạt ngọc long lanh ánh trời.

Mặt khác, “giọt long lanh rơi” cũng có thể được hiểu theo nghĩa ẩn dụ chuyển đổi cảm giác. Tiếng chim từ chỗ là âm thanh (cảm nhận bằng thính giác) chuyển thành “từng giọt” (hình và khối, cảm nhận bằng thị giác), từng giọt ấy lại long lanh ánh sáng. Bởi thế, nhà thơ dùng cả cơ thể cảm nhận:“Tôi đưa tay tôi hứng”.

Dù hiểu theo cách nào thì hai câu thơ vẫn thể hiện cảm xúc say sưa, ngây ngất của tác giả trước cảnh đất trời xứ Huế vào xuân, thể hiện mong muốn hòa mình vào thiên nhiên đất trời trong tâm tưởng giữa mùa đông giá lạnh khiến ta vô cùng khâm phục.

Đọc thơ Thanh Hải, ta lại nhớ đến những bức tranh mùa xuân được vẽ bằng thơ trong biết bao thi phẩm. Xuân Diệu đứng trước thanh sắc màu xuân mà không thể kìm giữ nổi lòng mình. Dưới con mắt của thi sĩ, bức tranh thiên nhiên mùa xuân rực rỡ sắc màu, rạo rực tình ái:

“Của ong bướm này đây tuần tháng mật
Này đây hoa của đồng nội xanh rì
Này đây lá của cành tơ phơ phất
Của yến anh này đây khúc tình si
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi…”

Thanh Hải đã thực sự đón nhận mùa xuân với tất cả sự tài hoa của ngòi bút, sự thăng hoa của tâm hồn. Nhà thơ lặng ngắm, lặng nghe bằng cả trái tim xao động, bằng trí tưởng tượng, liên tưởng độc đáo.