bài hàng quà rong

Timi HÀNG QUÀ RONG (1) Người Hà Nội, ăn thì ngày nào cũng ăn, nhưng thường thì không để ý. Nếu chúng ta về ở các tỉnh nhỏ ít lâu, hay ở ngay Hải Phòng, Nam Định nữa, chúng ta mới biết quả ở Hà Nội ngon chưng nào. Cũng là thứ bùn chả chẳng hạn, cũng rau ấy, bản ấy, thế mà sao bún chả của Hà Nội ngon và đậm thể, ngon từ cái mùi thơm, từ cái mước chẩm ngon đi. Trong một ngày, không lúc nào là không có hàng quà. Mỗi giờ là một thử khác nhau, ăn quả cũng là một nghệ thuật: ăn đùng cải giờ ấy và chọn người bản hàng ấy, mới là người sành ăn. (2) Tang tăng sáng, tiếng bảnh Tây đã rao, lẫn với tiếng chổi quét đường. Đó là quà của những người thợ đi làm sớm. Rồi, có từng độ, phố xá vang lên tiếng rao "bản bảnh rắn nóng, trinh một, xu đôi” của một lũ trẻ con. Cải bánh răn vừa cùng và xấu, thật làm giảm thanh thể của quả Hà Nội, do một cửa hàng nào đó muốn kiếm lời, cử muốn bắt thiên hạ ăn bánh rán lúc còn ngải ngủ. (3) Này đây mới là quà chính tông, bánh cuốn, ăn với chá lợn béo, hay với đậu răn nóng. Nhưng là bảnh cuốn Thanh Trì mông như tờ giấy và trong như lụa. Vị bảnh thơm, bột mịn và đèo. Bánh chay thì thanh đạm, bảnh mặn đậm vì chút mỡ hành. Người bản bảnh cuốn Thanh Trì đội mẹt và rổ trên đầu, từng tạm năm, bảy người từ phía Lò Lợn đi vào trong phố, dáng điệu uyền chuyển và nhanh nhẹn. (4) Rồi mùa nực thì hàng xôi chảo: cháo hoa quảnh mùi gạo thơm, xôi nồng mùi gạo nếp. Xôi đậu, xôi lạc, xôi vùng mỡ và dira. Ở, cái xôi vùng mỡ, nằm từng nằm con, ăn vừa ngậy vừa bìn. Mà có đất gì đâu! Ăn một, hai xu là đủ rồi. Mùa rét thì xôi nóng, hãy còn hơi bốc lên như sương mũ, ăn vừa nông người vừa chắc dạ.(5) Và có ai ngâm nghĩ kĩ cái vị hành khô chương mờ ở trong bắt ngô nếp bụng non, hành giòn và thơm phức, những hạt ngô bẻo rưới chút nước mỡ trong... Ngô bụng toát lùa) thì có nhiều hàng ngon, nhung ngon nhất và đậm nhất là ngõ bung của một bà giá trên Yên Phụ. Cứ mỗi buổi sảng, bà từ ở xuống phố, theo một đường đi nhất định, đã ngoài hai mươi năm nay, để các nhà muốn ăn cử việc sai người ra đứng chờ. Bà đội thùng ngô, tay thù vào cái ảo cánh bông, và cắt tiếng rao, tựa như không phải tiếng người, một tiếng rao đặc biệt và kì lạ: "Éče če", "Éc ééc." (6) Đối với các bà, các cỏ đi chợ, có hàng vài, có hàng rau, vv là những người ưa món quả gì vừa rẻ vừa ngon, lại vừa no lâu - các cô khỏ tỉnh, sành ăn và hay xét nết lầm [] (7) Món quà này sạch sẽ và tinh khiết, từ quà cho đến cả quang thùng, cả có hàng, tóc vẫn gọn, ảo nâu mới, quần sối thăm [...]. (8) Cơm nằm tường nằm dài, to nhỏ có, nằm trên chiếc mẹt phù tầm vài màu trắng tỉnh để che ruồi, muỗi. Con dao cắt, sảng như nước, và lưỡi đua ngọt như đường phèn. Cơm cắt ra từng khoanh, cô hàng lại cần thân gọt bỏ lớp ngoài, rồi lại cắt ra từng miếng nhỏ, vuông cạnh và đài, để bày trên đĩa. Có muốn xơi với thứ gì? Với chà mới nhé hay giò lụa mịn màng? (9) Các cô vừa ăn vừa nhai nhè nhẹ và thong thả vừa hỏi han thân mật có hàng, cùng bạn làm ăn cả, một gảnh nuối chồng con, đóng góp thì nhiều. Âu cũng là cải phân chia biết làm thế nào. (Thạch Lam, NXB Văn học, Hà Nội, 2004)