thuyết minh về sự tuyệt chủng của loài voi

Trong xã hội bất ổn ngày nay, hiện có rất nhiều loài động vật được đưa vào sách đỏ, được bảo tồn vì có nguy cơ tuyệt chủng, thậm chí có những con vật được ghi nhận là di sản thế giới, là biểu tượng của một nền văn hóa của quốc gia đó, tiêu biểu trong số đó phải kể đến loài voi.

Trong khoảng gần 40 năm trở lại đây, quần thể voi châu Phi đã suy giảm gần 70%, từ khoảng 1,3 triệu cá thể vào năm 1979 xuống còn hơn 400.000 cá thể vào năm 2016. Tại Việt Nam, số lượng voi suy giảm nhanh, hiện chỉ còn khoảng dưới 120 cá thể voi hoang dã ngoài tự nhiên.

Theo nghiên cứu của Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature), vào những năm 1990, ước tính số voi hoang dã của Việt Nam còn khoảng 1.500 - 2.000 cá thể. Tuy nhiên, hiện nay, Việt Nam chỉ còn dưới 120 cá thể voi hoang dã, phân bố trên 8 tỉnh bao gồm Sơn La, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Nam, Đắk Lắk, Đắk Nông, Đồng Nai và Bình Phước. Trong đó, chỉ có 3 sinh cảnh còn trên 10 cá thể voi là VQG Pù Mát và vùng phụ cận (tỉnh Nghệ An); VQG Cát Tiên, Khu BTNN và Văn hóa Đồng Nai, Công ty Lâm nghiệp TNHHMTV La Ngà (tỉnh Đồng Nai) và VQG Yok Đôn (tỉnh Đắk Lắk).

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng loài voi đến bờ vực tuyệt chủng là do môi trường sống của voi ngày càng bị thu hẹp; nạn buôn bán và tiêu thụ ngà voi bất hợp pháp tại Việt Nam và một số nước châu Á ngày càng gia tăng... Tại Việt Nam, đã có 105,72 tấn ngà voi bị bắt giữ (từ năm 2004 đến tháng 4/2019); 15.779 cá thể bị giết hại. Theo bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), mua, bán, vận chuyển, tàng trữ, quảng cáo ngà voi là vi phạm pháp luật Việt Nam, bị phạt tiền tới 15 tỷ đồng hoặc phạt tù tới 15 năm.

Những năm gần đây, môi trường sống của voi hoang dã đã bị thu hẹp một cách đáng báo động. Đối với voi rừng, khu vực di chuyển và tìm kiếm thức ăn rất lớn nhưng diện tích rừng an toàn cho voi nay chỉ còn gần 160.000 ha (diện tích tối thiểu cho voi sinh sống) và đang tiếp tục giảm.
Môi trường sống bị xâm hại, chia cắt làm mất hành lang di chuyển theo mùa của voi để tìm kiếm thức ăn, gặp gỡ và giao phối. Những nguyên nhân này làm cho voi bị cô lập, thiếu nước, muối khoáng, thức ăn… nên chúng thường xuyên về nương rẫy phá hoại cây trồng, thậm chí vào tận nhà đe dọa con người. Khi bị xua đuổi, đàn voi ngày càng hung dữ, có lúc chống trả kịch liệt.

Năm 2016, Tổ chức Động vật Châu Á đã ký một chương trình hợp tác trong 2 năm với Trung tâm Bảo tồn Voi ưu tiên cho công tác cứu hộ voi rừng bị tai nạn hoặc voi nhà không có điều kiện chăm sóc đảm bảo nhằm phục vụ cho công tác bảo tồn, giúp nâng cao phúc lợi động vật. Đồng thời, hỗ trợ thực hiện các chương trình nâng cao nhận thức hướng đến cộng đồng dân cư khu vực xung quanh cũng như trên cả nước về bảo tồn voi, bảo vệ các loài động vật hoang dã khác tại Đắk Lắk, cũng như đảm bảo phúc lợi động vật. Tháng 11/2016, Tổ chức Động vật Châu Á đã trao tặng một hệ thống hàng rào điện giúp cho hai cá thể voi Jun và Gold của Trung tâm Bảo tồn Voi có thể được di chuyển tự do trong một khu vực an toàn.

Bảo tồn voi là vấn đề được Việt Nam quan tâm, thể hiện qua các chương trình, đề án, kế hoạch hành động bảo tồn voi từ rất sớm. Tuy nhiên, để giữ vững được những kết quả đạt được, đồng thời ngăn chặn được sự suy giảm của loài voi, vấn đề cấp bách hiện nay, Việt Nam cần bảo tồn sinh cảnh của voi nhằm bảo tồn và phát triển số lượng cá thể voi hoang dã hiện có; ngăn chặn các hành vi săn bắn, giết hại voi trái pháp luật thông qua việc đẩy mạnh thực thi pháp luật, xử lý thích đáng các hành vi săn bắt, buôn bán các sản phẩm và dẫn xuất của voi; đồng thời huy động nguồn lực để thực hiện bảo tồn loài voi một cách bài bản, đồng bộ, có hiệu quả và bền vững.