viết một bài nghị luận trình bày ý kiến của bản thân về vấn đề “Khát vọng tình yêu và hạnh phúc” trong tác phẩm “Truyện Kiều” (Nguyễn Du).

Từ trong lòng xã hội phong kiến, khi mà quan điểm Nho giáo đang thống soái với những gọng kìm tàn bạo siết chặt số phận người phụ nữ thì Nguyễn Du đứng trên lập trường của chủ nghĩa nhân văn, tiến bộ đã xác quyết khả năng phi thường của nữ giới trên hành trình đi tìm giá trị bản thể. Với việc tự do lựa chọn và chủ động kiếm tìm tình yêu, hạnh phúc đích thực cho cuộc đời mình, nhân vật Thúy Kiều trong Truyện Kiều của Nguyễn Du đã đạt đến tự do với tư cách là một chủ thể đích thực chứ không phải như là tha nhân trong mối quan hệ với nam giới…  
Tình yêu, đề tài muôn thuở của sáng tạo văn chương và tình yêu trong Truyện Kiều của Nguyễn Du không nằm ngoài qui luật ấy. Con người có thể đập vỡ dăm ba tảng đá bé mọn nhưng thạch bàn thì không bao giờ có thể bị thay đổi, di chuyển”. Xung quanh câu chuyện tình yêu trong truyện Kiều còn rất nhiều phương diện bỏ ngỏ vẫn “vẫy gọi” ý thức khám phá tác phẩm của muôn thế hệ bạn đọc. Trong xã hội xưa, khi mà tư tưởng nam trị thống soái một cách mạnh mẽ thì việc Nguyễn Du để nàng Kiều chủ động “xăm xăm băng nẻo vườn khuya một mình” đi tìm Kim Trọng rõ ràng là một hành vi mang tính “nổi loạn” có chủ đích. Trong cái nhìn tiến bộ về phụ nữ của thời hiện đại sự “nổi loạn” này của nàng Kiều cho thấy rõ đây là một cô gái rất bản lĩnh, dám vượt mọi rào cản để sống thật với lòng mình, để mình được là chính mình; Và từ đó, có thể khẳng định Kiều đồng thời cũng là một phụ nữ có ý thức rất rõ giá trị của bản thân mình.
Không phải ngẫu nhiên mà ngay từ đầu thiên truyện, Nguyễn Du đã chú trọng đến “lý lịch” của nàng Kiều: nàng sinh ra trong một gia đình gia tư “bậc trung”, tức là không giàu có nhưng đủ điều kiện để sống phong lưu, nề nếp, có văn hóa, đó là gia đình có truyền thống học hành “nối dòng nho gia”, và đặc biệt hơn  Kiều không những “sắc sảo, mặn mà” mà còn có tư chất “thông minh vốn sẵn tính trời”. Trong khi nhiều cô gái khác trong xã hội đương thời chỉ biết phục tùng, cúi đầu “cử án tề mi” cho chồng từ lúc xuất giá tòng phu cho đến khi rủi có lỡ làng đứt gánh giữa đường cũng chỉ biết thờ hai từ “thủ tiết”, họ không có quyền được học hành thì nàng Kiều may mắn sinh ra trong gia đình có cơ hội tiếp thu văn hóa để phát huy tài năng và trí tuệ. Kiều không những là cô gái nhan sắc “nghiêng nước nghiêng thành” mà còn là người giỏi cả cầm, kỳ, thi, họa… cô gái tài sắc và phẩm hạnh vẹn toàn của gia đình “viên ngoại họ Vương” thuộc về thành quả của giáo dục; sự cộng hưởng giữa năng khiếu bẩm sinh và sự tiếp nhận văn hóa do được rèn dạy trong gia đình có gia phong đã làm nên một nàng Kiều mang vẻ đẹp lý tưởng. Và phải chăng thông điệp của Nguyễn Du gửi gắm cho chúng ta hôm nay chính là lời nhắn nhủ: chỉ khi nào người phụ nữ được hưởng một nền giáo dục nền nếp, quy củ, nhân văn, khai phóng, được quyền học hành thì khi ấy mới có thể hoàn thiện về nhân cách, phát sáng trí tuệ, bộc lộ tài năng và mới dám khẳng định mình, mới làm chủ được bản thân mình. Nếu không thì chỉ mãi sống kiếp đời nô lệ mà thôi! Nhìn từ thuyết nữ quyền, có thể thấy Nguyễn Du đã sớm có cái nhìn tiến bộ, dành sự ưu ái đối phụ nữ. Bởi vì tiếng nói đòi sự bình đẳng về văn hóa giáo dục cho phụ nữ là vấn đề chưa bao giờ hoàn kết của nhân loại.   
Chính vì được giáo dục trong gia đình có truyền thống văn hóa nên tâm hồn bẩm sinh vốn đã phong phú của nàng Kiều lại càng trở nên nhạy cảm, tinh tế. Kiều yêu cái Đẹp và luôn hướng về cái Đẹp – đó là điều có thể xác tín ở tài hoa cầm, kỳ, thi, họa của nàng. Nhưng theo tôi điều quan trọng nhất trong phẩm tính tâm hồn của Kiều là nàng biết yêu thương và trân trọng Con Người, đặc biệt là những người tài hoa mà bất hạnh. Có lẽ trong suốt thiên truyện mọi sự lựa chọn của Kiều đều xuất phát từ quan điểm sống mang tính nhân văn này. Sự lựa chọn dẫu có thể không mang lại cho bản thân Kiều hạnh phúc, bình yên nhưng theo nàng đó là sự lựa chọn đúng. Mà đã đúng thì người có lương tri không thể lựa chọn cái sai để cầu mong danh lợi cho riêng mình. Cho nên không phải ngẫu nhiên mà trong khung cảnh lễ hội mùa xuân tươi đẹp, khi mọi người tưng bừng vui vẻ “gần xa nô nức yến anh / chị, em sắm sửa bộ hành chơi xuân / dập dìu tài tử giai nhân…” thì Kiều lại quan tâm đến một nấm đất “sè sè” bé nhỏ - nấm “mồ vô chủ” của một ca nhi tên là Đạm Tiên nằm lạnh lẽo, cô độc bên đường. Một chuỗi hành vi tiếp nối nhau của Thúy Kiều được Nguyễn Du miêu tả tỉ mỉ: hỏi thăm chu đáo về chủ nhân của nấm mộ, rồi “đầm đầm châu sa” khóc thương cho người bạc mệnh, rồi suy tư, ngẫm ngợi về những bất công, về những đau khổ mà thân phận của người đàn bà (trong đó có mình) phải gánh chịu và đi đến cái nhìn bao quát về nhân tình thế thái đầy triết luận “’Đau đớn thay, phận đàn bà / Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung”,…rồi sau này khi gia đình gặp cơn tai biến, nàng đã dũng cảm chấp nhận: “ Rẽ! Cho để thiếp bán mình chuộc cha!”, rồi nàng đứt ruột chấp nhận mang tiếng “phụ” chàng Kim, hy sinh tình yêu của riêng mình,… tất cả cho thấy Kiều là cô gái khác mọi cô gái khác, khác với rất nhiều người thuộc đám đông xã hội, nàng có một cá tính, có một thế giới tình cảm phong phú và sâu sắc. Nhận thức, sự hiểu biết và tư duy về cuộc sống của nàng không hề hời hợt, đơn giản, sự vật hiện tượng xung quanh nàng luôn được nàng nhìn nhận từ chiều sâu tâm cảm và sự nhận thức văn hóa. Với một tâm hồn nhạy cảm, một trái tim biết yêu thương và một khối óc luôn phân biệt được đúng/sai rõ ràng nên Kiều luôn bộc lộ một thái độ sống bao dung, vị tha, hướng về chân lý, lẽ phải.  Và đó cũng chính là căn nguyên sâu xa nhất lý giải vì sao Kiều dám xé rào, vượt qua bao luật lệ bạo tàn, vô lý vốn đè nặng lên thân phận người phụ nữ để đi theo tiếng gọi tình yêu đích thực. 
Nguyễn Du đã thấu hiểu và chia sẻ cùng nhân vật của mình tận cùng sự cảm thông và trân trọng yêu thương. Trong câu chuyện tình yêu giữa Kim Trọng và Thúy Kiều cần phải thấy sự nhất quán trong tư tưởng của tác giả khi ông luôn khẳng định quyền được tự do lựa chọn của Thúy Kiều là đúng và điều đó đồng nghĩa với việc xác quyết một chân lý:chỉ có sự tự do lựa chọn tình yêu mới mang lại giá trị nhân vị và hạnh phúc thực sự cho con người. Quan điểm rất biện chứng này của Nguyễn Du thể hiện cái nhìn khoa học, khách quan, công bằng trong cách nhìn nhận, đánh giá người phụ nữ và cho đến hôm nay vẫn nguyên giá trị.  Sau này, Thúy Kiều còn trải qua mối tình với Thúc Sinh và Từ Hải nhưng rõ ràng đó là những mối tình Kiều buộc phải lựa chọn trước bài toán khó khăn đặt ra trong hoàn cảnh nổi chìm bi đát của nàng, chỉ là nơi nàng bấu víu để tồn tại chứ không phải để sống, để hiện hữu như một nhân vị, cho nên cả tâm hồn và thể xác của nàng bị tổn thương, bị đọa đày nặng nề, bởi những tên quan bất tài vô dụng, dâm ô như Hồ Tôn Hiến. Và hạnh phúc của nàng khi gặp Thúc Sinh và Từ Hải cũng chỉ là một thứ hạnh phúc mong manh, dễ vỡ, chắp vá và tạm bợ như một thứ bong bóng xà phòng.    
Chúng ta đều biết nàng Kiều sống và được giáo dục trong bầu khí quyển của xã hội phong kiến với biết bao khuôn khổ của những giáo điều đạo đức, những quy phạm hà khắc. Cũng như nhiều cô gái khác, nàng đã từng ngoan ngoãn trong bốn bức tường “êm đềm trướng rủ màn che/ tường đông ong bướm đi về mặc ai”. Khi mà bao trùm trong ý thức xã hội là quan niệm trọng nam khinh nữ, “nhất nam viết hữu/ thập nữ viết vô” thì chuyện người phụ nữ phải nhất nhất tuân thủ sự sắp đặt của người có quyền uy với mình, chịu cúi đầu giam cầm đời mình trong gông xiềng hôn nhân là chuyện tất yếu. Ca dao đã từng ghi nhận bao nỗi nhẫn nhục, cam chịu may rủi đổ xuống số phận của người đàn bà xưa: “Thân em như giếng giữa đàng/ Người khôn rửa mặt, người phàm rửa chân” hoặc “Thân em như hạt mưa sa/ Hạt vào đài các, hạt sa ruộng lầy”. Trong con mắt của cộng đồng giá trị người phụ nữ bị coi không bằng “con bọ ngựa”, không bằng con sâu, cái kiến… Nhưng nàng Kiều là người hiểu biết và như đã nói nàng rất có ý thức về giá trị bản thân mình, hiểu được mình là ai nên cách nàng cư xử trong tình yêu cũng thật khác thường.   
Trong câu chuyện tình yêu với Kim Trọng, Kiều là người luôn luôn chủ động. Bắt đầu từ giây phút ban đầu lưu luyến “ngàn năm đâu dễ mấy ai quên”  Kiều đã chủ động: Kiều nhìn thấy Kim Trọng từ xa và đến khi rõ mặt thì đã cảm nhận được tất cả những gì sang trọng và cao khiết tỏa ra từ con người chàng: “ văn chương nết đất, thông minh tính giời/ phong tư tài mạo tót vời/ vào trong phong nhã, ra ngoài hào hoa”. Rồi giây phút mê đắm giữa hai người “tình trong như đã mặt ngoài còn e”,  khi bóng tà đổ xuống giục giã phải chia tay, chàng Kim lên ngựa rồi nàng Kiều “còn ghé theo”, nhìn hút bóng chàng…đó là sự chủ động xuất phát từ tấm lòng chân thành, từ tình cảm hồn nhiên và vô cùng trong sáng của một cô gái đối với một chàng trai khi họ ở độ tuổi thanh xuân đẹp nhất của cuộc đời. Có lẽ chính vì vậy mà Nguyễn Du đã không hề ngại ngần khi ông tỏ ra đồng tình, khích lệ và tôn vinh tình yêu Kim - Kiều ngay từ phút đầu tiên gặp gỡ. Và điều đó lý giải vì sao giây phút kết thúc lần gặp gỡ đầu tiên của đôi bạn trẻ được thi nhân rất ý thức đặt trong một khung cảnh tình tứ, lãng mạn, gợi cảm đến vô ngần: “Dưới cầu nước chảy trong veo/ Bên cầu tơ liễu bóng chiều thướt tha”…       

Quyền được tự do lựa chọn luôn song hành với bình đẳng. Từ góc nhìn này có thể thấy hành vi tự do qua thăm người yêu trọn ngày rồi gần trọn đêm khi người đàn ông chưa dám đường đột thăm mình, dẫu Kiều đã vi phạm bao nhiêu công thức giáo điều, bao nhiêu khuôn mẫu đạo đức ngày xưa thì chúng ta vẫn thấy đó là hình ảnh một cô Kiều đã nâng cao vị thế, làm phong phú hơn giá trị bản thân mình chứ không hề tự hạ thấp mình. Sự thông minh, tinh tế và thấm nhuần tinh hoa văn hóa cộng đồng đã khiến Kiều nhận thức rõ giá trị của sự yêu đương phải là giá trị của một lựa chọn, và Kiều chỉ lựa chọn có chàng Kim cho suốt đời nàng.         
Sau mười lăm năm lênh đênh phiêu bạt trở về, Kiều gặp lại Kim Trọng “tình nhân gặp lại tình nhân”, làm sao quên được cảm xúc đắm say buổi ban đầu, những xao xuyến yêu thương khi ánh mắt chạm vào ánh mắt, còn đó lời thề trăm năm có vừng trăng chứng giám,… “Mười lăm năm mới bây giờ là đây” mặc dù trong lòng nàng thực sự vẫn lưu luyến người xưa nhưng chính vì vậy nên Kiều buộc phải lựa chọn: từ chối hạnh phúc với Kim Trọng – đây là sự lựa chọn của nỗi “đoạn trường” nhưng vì trân trọng tình yêu và người yêu nên nàng không thể làm khác, chỉ có sự lựa chọn này tình yêu Kim – Kiều mới trở thành bất tử. Để nàng Kiều trở thành cái bóng suốt đời song hành cùng hạnh phúc của Kim Trọng và Thúy Vân dù Nguyễn Du chắc ngậm ngùi, đau xót nhưng muốn nhân vật phụ nữ của mình vượt lên trên thói thường ích kỷ, muốn nâng cao giá trị của nàng Kiều ông đành để nàng đi theo tiếng gọi của cái tâm cao thượng. Ứng xử của nàng Kiều trong cảnh đoàn viên là một ứng xử hợp lẽ tự nhiên và có văn hóa, xét trong mối quan hệ giữa con người với con người. Và đó cũng là cách để Nguyễn Du tôn vinh phẩm hạnh người phụ nữ theo quan niệm nghệ thuật độc đáo của ông về con người mà nếu không có tài năng và nhân cách văn hóa thì thi nhân không thể tạo nên những trường đoạn ứng xử văn hóa như thế.    
Như vậy, số phận luôn đặt nàng Kiều trước những sự lựa chọn khó khăn nhưng nàng đã luôn lựa chọn đúng, dẫu rằng có những sự lựa chọn thuộc về định mệnh đã khiến cuộc đời nàng phải chịu rất nhiều thiệt thòi, đau khổ. Ý thức về giá trị bản thân, lòng tự trọng cao vời và tấm lòng vị tha, thương yêu con người vô hạn luôn là xuất phát điểm mọi hành vi ứng xử của Thúy Kiều xung quanh tình yêu của nàng với Kim Trọng. Và Nguyễn Du – một trí thức dù mang nặng tư tưởng phong kiến cũng đã vượt lên rào cản ý thức hệ, xua tan mặc cảm, định kiến hẹp hòi về người phụ nữ vốn ăn sâu trong nếp nghĩ của cộng đồng để đứng về lẽ phải, kiên định bênh vực, bảo vệ nàng Kiều – một phụ nữ thông minh đầy cá tính, tài hoa và nhan sắc với tất cả sự trân quý, nể trọng của mình. Điều đó có lẽ là hạt nhân quan trọng nhất làm nên nhân vị của chính Nguyễn Du và khiến hậu thế mãi tự hào về một Nguyễn Du giàu lòng trắc ẩn, nhân hậu, bao dung và trên hết là một nghệ sĩ với tâm hồn tinh tế và một hệ tư tưởng nhân văn sâu sắc mang tầm phổ quát mọi thời đại. Với Truyện Kiều bất hủ có thể coi Nguyễn Du là một trong số rất ít những người đàn ông Việt Nam sớm quan tâm, trăn trở đến vấn đề nữ quyền và dám đi xa hơn cả trên con đường tranh đấu cho nữ quyền.
Có thể thấy, từ những nghiệm sinh sâu sắc về cuộc sống, Nguyễn Du – một nhà Nho dù sống trong rất nhiều ràng buộc của hệ hình tư tưởng phong kiến nhưng bằng tâm huyết, trí tuệ và cảm quan văn hóa của mình ông đã dám từ bỏ những định kiến khắc nghiệt đến phi lý về người phụ nữ của xã hội đương thời để sáng tạo nên một hình tượng Thúy Kiều độc đáo như một biểu tượng về quyền sống và quyền làm người của phụ nữ. Vì vậy có thể nói với Truyện Kiều, Nguyễn Du đã để lại cho hậu thế một di sản văn hóa quý báu góp tiếng nói không nhỏ đòi quyền giải phóng cho phụ nữ - một vấn đề cho đến hôm nay vẫn còn nguyên giá trị thời sự đối với nhân loại.     
Xung quanh câu chuyện tình yêu vô cùng đẹp, lãng mạn nhưng cũng vô cùng đau khổ, bi kịch của Kim Trọng – Thúy Kiều, có thể thấy Nguyễn Du đã khẳng định được những giá trị của một hệ tư tưởng nhân văn vượt tầm thời đại. Bởi lẽ quan điểm nhìn nhận, đánh giá về giá trị người phụ nữ của Nguyễn Du có rất nhiều điểm tiệm cận với quan điểm nữ quyền luận hiện đại mà phải trải qua bao biến thiên thế sự nhân loại mới đúc rút được trong những thập niên gần đây.