Nguyễn Huy Thiệp là một nhà văn mang đến những làn sóng mới trên văn đàn Việt Nam với những thể văn đa dạng và cách tiếp cận hiện đại đề tài đời sống. Trong các tác phẩm của ông, chúng ta không thể không nhắc đến thiên truyện “Không có vua” với nhân vật Đoài được xây dựng vô cùng chân thực.
Truyện ngắn “Không có vua” được Nguyễn Huy Thiệp viết vào năm 1986, lấy bối cảnh tại một làng quê Việt Nam sau chiến tranh với nhiều vấn đề còn tồn đọng. Tác phẩm xoay quanh cuộc sống của người dân nơi đây, đặc biệt là gia đình của nhân vật chính Đoài. Đoài là một chàng trai trẻ tuổi, thông minh và giàu lòng yêu thương. Anh sinh ra và lớn lên trong một gia đình nông dân nghèo khó, nhưng luôn cố gắng học tập để thay đổi cuộc sống. Tuy nhiên, cuộc sống không hề dễ dàng với Đoài khi anh phải đối mặt với nhiều khó khăn, thử thách. Đầu tiên, Đoài phải chịu đựng sự áp bức, bóc lột của giai cấp thống trị. Anh bị ép buộc phải làm việc nặng nhọc, bị đánh đập và sỉ nhục. Thứ hai, Đoài cũng phải đối mặt với sự lạc hậu, bảo thủ của người dân trong làng. Họ vẫn giữ những tư tưởng cũ kỹ, lạc hậu, không muốn thay đổi, khiến cho cuộc sống của họ ngày càng trở nên khó khăn hơn. Cuối cùng, Đoài cũng phải đối mặt với sự cô đơn, lạc lõng giữa thế giới đầy bon chen, lọc lừa. Anh cảm thấy mình như một kẻ ngoài lề, không thuộc về bất cứ đâu. Nhân vật Đoài đã được Nguyễn Huy Thiệp khắc họa một cách chân thực và sinh động qua nhiều phương diện khác nhau. Về ngoại hình, Đoài là một chàng trai cao ráo, khỏe mạnh, khuôn mặt góc cạnh, đôi mắt sáng ngời. Anh toát lên vẻ thông minh, lanh lợi. Về tính cách, Đoài là một người hiền lành, tốt bụng, luôn sẵn sàng giúp đỡ người khác. Anh cũng là một người có ý chí, nghị lực, luôn kiên trì theo đuổi mục tiêu của mình. Về tâm hồn, Đoài là một người nhạy cảm, giàu tình cảm. Anh luôn quan tâm đến mọi người xung quanh, đặc biệt là những người nghèo khổ, bất hạnh. Ngoài ra, nhân vật Đoài còn được Nguyễn Huy Thiệp xây dựng thông qua hành động, lời nói và suy nghĩ. Hành động của Đoài thể hiện rõ nét tính cách của anh. Ví dụ, khi thấy một đứa trẻ bị bắt nạt, Đoài liền đứng ra bênh vực, bảo vệ. Khi thấy một người già ốm đau, Đoài liền chạy đi mua thuốc, chăm sóc. Lời nói của Đoài cũng thể hiện rõ nét tính cách của anh. Ví dụ, khi bị người khác xúc phạm, Đoài không bao giờ im lặng mà luôn lên tiếng phản kháng. Khi thấy ai đó gặp khó khăn, Đoài luôn động viên, khích lệ. Suy nghĩ của Đoài cũng thể hiện rõ nét tính cách của anh. Ví dụ, khi thấy xã hội đầy rẫy những bất công, Đoài luôn mong muốn thay đổi nó. Khi thấy người khác gặp khó khăn, Đoài luôn tìm cách giúp đỡ. Qua nhân vật Đoài, Nguyễn Huy Thiệp đã gửi gắm nhiều thông điệp sâu sắc tới bạn đọc. Đó là thông điệp về tình yêu thương, sự sẻ chia, tinh thần đoàn kết. Đó là thông điệp về sức mạnh của con người trước những khó khăn, thử thách. Đó là thông điệp về khát vọng thay đổi, cải tạo xã hội. Có thể nói, nhân vật Đoài là một nhân vật thành công của Nguyễn Huy Thiệp. Anh đã để lại trong lòng bạn đọc những ấn tượng sâu sắc và khó quên.