Nguyễn Công Hoan là một trong những nhà văn nổi tiếng chuyên viết truyện ngắn trào phúng và hiện thực phê phán. Ông đã để lại cho đời nhiều tác phẩm có giá trị, gây được tiếng vang lớn trong nền văn học Việt Nam thế kỷ XX. Trong đó không thể không kể đến “Bà lái đò”. Tác phẩm này cũng nằm trong mạch sáng tác ấy nhưng có điểm khác biệt so với các tác phẩm cùng loại. Đó chính là việc Nguyễn Công Hoan đã xây dựng hình ảnh người phụ nữ nông dân hiền lành, chất phác, đảm đang, tháo vát qua nhân vật bà lái đò.
Truyện ngắn Bà lái đò xoay quanh câu chuyện về cuộc sống mưu sinh của gia đình bà lái đò trên sông. Gia cảnh nghèo khó, chồng mất sớm, một mình bà nuôi hai đứa con thơ dại bằng nghề chèo đò chở khách qua sông. Cuộc sống tuy vất vả, bộn bề lo toan nhưng bà luôn lạc quan yêu đời, vui vẻ với mọi người xung quanh.
Mở đầu tác phẩm, tác giả giới thiệu hoàn cảnh sống của bà lái đò. Một mình bà phải nuôi hai đứa con nhỏ, chồng thì mất sớm nên gánh nặng cơm áo gạo tiền càng đè nặng lên đôi vai gầy guộc của bà. Tuy nhiên, bà vẫn luôn lạc quan, yêu đời, vui vẻ với mọi người xung quanh. Hình ảnh bà lái đò được khắc họa rất chân thực và sinh động thông qua ngôn ngữ, hành động và suy nghĩ của nhân vật. Bà là một người phụ nữ nông dân hiền lành, chất phác, đảm đang, tháo vát. Bà luôn chăm chỉ làm lụng, kiếm tiền nuôi con. Mỗi ngày, bà chèo đò đưa khách qua sông từ sáng sớm tinh mơ cho đến tối muộn. Dù trời nắng hay mưa, dù đông khách hay ít khách, bà đều không quản ngại khó khăn, vất vả. Ngoài ra, bà còn trồng rau, nuôi gà để cải thiện bữa ăn cho gia đình. Bà là một người mẹ hết lòng yêu thương con cái. Bà luôn dành những điều tốt đẹp nhất cho con. Khi thấy con đói bụng, bà sẵn sàng nhường phần cơm của mình cho con. Khi thấy con buồn, bà sẽ hát ru, vỗ về con. Bà là một người vợ thủy chung, son sắt. Chồng bà mất sớm nhưng bà chưa bao giờ đi thêm bước nữa. Bà luôn nhớ thương, kính trọng chồng. Bà là một người phụ nữ giàu tình cảm, luôn quan tâm giúp đỡ mọi người xung quanh. Khi thấy ai đó gặp khó khăn, bà sẽ ra tay giúp đỡ mà không cần báo đáp. Bà là một người phụ nữ mạnh mẽ, kiên cường. Dù cuộc sống có khó khăn, gian khổ đến đâu, bà vẫn luôn cố gắng vượt qua. Bà là một tấm gương sáng về đức tính hy sinh, chịu thương chịu khó của người phụ nữ Việt Nam. Qua hình tượng nhân vật bà lái đò, Nguyễn Công Hoan đã gửi gắm thông điệp ý nghĩa về vẻ đẹp của người phụ nữ nông dân Việt Nam. Họ là những người phụ nữ giản dị, mộc mạc nhưng lại có những phẩm chất cao quý, đáng trân trọng. Họ là những người lao động cần cù, chịu thương chịu khó, luôn hết lòng vì gia đình và xã hội. Thông qua tác phẩm Bà lái đò, chúng ta thêm hiểu và trân trọng hơn những người phụ nữ nông dân Việt Nam. Họ là những người đóng góp to lớn vào sự phát triển của đất nước.