Phạm Diêụ Thảo Giọng điệu trần thuật trong "Một bữa no" của Nam Cao: Sự giao thoa giữa bi hài và xót xa
"Một bữa no" của Nam Cao là một truyện ngắn tiêu biểu, khắc họa chân thực cuộc sống cơ cực của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng. Bằng ngòi bút sắc sảo và giọng điệu đặc trưng, Nam Cao đã tạo nên một bức tranh sinh động về nỗi khổ đói khát và những khát vọng nhỏ bé của con người.
Giọng điệu trần thuật trong truyện ngắn này là sự kết hợp hài hòa giữa bi hài và xót xa.
- Bi hài:
- Sự hài hước: Nam Cao đã sử dụng nhiều chi tiết hài hước để miêu tả cuộc sống nghèo khổ của người nông dân. Ví dụ như cảnh anh Dậu cố gắng kiếm thức ăn cho cả nhà, những trò đùa nghịch ngợm của lũ trẻ, hay những câu nói ngây thơ của Tý. Sự hài hước này giúp cho câu chuyện trở nên nhẹ nhàng hơn, giảm bớt đi phần nào nỗi đau khổ của nhân vật.
- Sự mỉa mai: Tác giả sử dụng nhiều chi tiết mỉa mai để phê phán xã hội bất công. Ví dụ như cảnh anh Dậu bị bọn tay sai đánh đập đến mức tàn tệ, nhưng cuối cùng vẫn phải chịu đựng và cam chịu. Sự mỉa mai này giúp cho người đọc thấy rõ sự chênh lệch giàu nghèo và sự bất công của xã hội.
- Xót xa:
- Nỗi đau khổ: Câu chuyện ngập tràn nỗi đau khổ của người nông dân. Họ phải đối mặt với đói khát, bệnh tật, sự áp bức bóc lột. Nỗi đau này được thể hiện qua những chi tiết chân thực và sống động, khiến người đọc không khỏi cảm thấy xót xa.
- Sự tuyệt vọng: Những nhân vật trong truyện luôn sống trong sự lo lắng, sợ hãi về tương lai. Họ không biết ngày mai sẽ ra sao, liệu có đủ thức ăn để sống qua ngày hay không. Sự tuyệt vọng này được thể hiện qua những câu nói, những hành động của các nhân vật.
Sự kết hợp giữa bi hài và xót xa đã tạo nên một giọng điệu trần thuật đặc trưng cho "Một bữa no". Giọng điệu này vừa chân thực, vừa sâu sắc, giúp người đọc cảm nhận được trọn vẹn nỗi khổ của người nông dân và đồng thời cũng khơi gợi trong lòng người đọc sự đồng cảm, chia sẻ.
Tác dụng của giọng điệu trần thuật:
- Tạo sự gần gũi: Giọng điệu trần thuật gần gũi, đời thường giúp người đọc dễ dàng hình dung và đồng cảm với cuộc sống của nhân vật.
- Tăng tính hiện thực: Giọng điệu bi hài, xót xa giúp câu chuyện trở nên chân thực hơn, phản ánh đúng thực trạng xã hội lúc bấy giờ.
- Khắc sâu ấn tượng: Giọng điệu độc đáo này giúp người đọc nhớ lâu hơn về câu chuyện và các nhân vật.
- Gây xúc động mạnh: Sự kết hợp giữa bi hài và xót xa đã tạo nên những cung bậc cảm xúc đa dạng trong lòng người đọc, từ cười đến khóc, từ xót xa đến phẫn nộ.
Kết luận:
"Một bữa no" của Nam Cao là một tác phẩm văn học có giá trị nhân văn sâu sắc. Giọng điệu trần thuật độc đáo của truyện đã góp phần tạo nên thành công của tác phẩm, giúp người đọc hiểu rõ hơn về cuộc sống khổ đau của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng.