Xuân Quỳnh là nhà thơ nữ xuất sắc trong nền thơ hiện đại Việt Nam. Thơ Xuân Quỳnh là tiếng nói của một tâm hồn phụ nữ giàu lòng trắc ẩn và khao khát hạnh phúc bình dị đời thường. Bài thơ “Mẹ của anh” là một trong những thi phẩm nổi tiếng của bà viết về tình yêu và tình mẫu tử thiêng liêng, sâu đậm.
Bài thơ Mẹ của anh được in trong tập Hoa dọc chiến hào, xuất bản năm 1968. Qua bài thơ, tác giả đã thể hiện nỗi nhớ nhung người yêu da diết và niềm tin vào tình yêu chân thành của cô gái dành cho chàng trai. Đồng thời ca ngợi tình yêu đẹp vượt qua mọi rào cản của lứa đôi. Tình yêu ấy còn được vun đắp và che chở bởi tình cảm gia đình đặc biệt là người mẹ hiền.
Mở đầu bài thơ là lời giới thiệu mộc mạc mà đầy tự hào của nhân vật trữ tình “Mẹ của anh đấy”. Cách xưng hô “mẹ của anh” cho thấy sự gắn kết giữa người yêu với mẹ, đồng thời cũng khẳng định tình yêu của cô gái với người mẹ già. Tiếp đến khổ thơ thứ hai là hình ảnh người mẹ hiện lên qua lời kể của nhân vật trữ tình. Đó là một người mẹ tần tảo, chịu thương chịu khó, hết lòng hi sinh vì con cái. Người mẹ ấy có lẽ đã phải trải qua rất nhiều vất vả, nhọc nhằn mới có thể nuôi dạy các con nên người. Câu thơ “Lưng mẹ cứ còng dần xuống” cho thấy sự thay đổi theo chiều hướng xấu đi của sức khỏe người mẹ. Cái “còng” ở đây vừa chỉ sự lão hóa của cơ thể, vừa gợi ra sự suy giảm về tinh thần. Có lẽ do quá đau đớn trước sự ra đi của người chồng nên người mẹ mới trở nên như vậy. Dù vậy, người mẹ vẫn luôn chăm lo cho các con, mong các con có cuộc sống tốt đẹp hơn. Hình ảnh so sánh “Bàn tay mỏi vì buộc nhiều lá mướp” với “Bàn tay anh sưởi ấm cả mùa đông” cho thấy sự tương phản giữa sự vất vả, lam lũ của người mẹ với sự ấm áp, chở che của người yêu. Từ đó, ta có thể cảm nhận được tấm lòng bao la, rộng lớn của người mẹ dành cho con cái. Khổ thơ cuối cùng là lời khẳng định chắc nịch của cô gái về tình yêu của mình dành cho người mẹ. Cô gái sẵn sàng chấp nhận tất cả, thậm chí là đánh đổi bằng tuổi trẻ để được ở bên cạnh người mình yêu. Điều đó cho thấy tình yêu chân thành, mãnh liệt của cô gái đối với chàng trai và mẹ của anh.
Về nghệ thuật, bài thơ sử dụng ngôn ngữ giản dị, gần gũi, dễ hiểu, phù hợp với chủ đề của tác phẩm. Bên cạnh đó, tác giả còn sử dụng biện pháp tu từ so sánh, ẩn dụ, nhân hóa,... nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho bài thơ.
Qua bài thơ Mẹ của anh, ta có thể cảm nhận được tình yêu chân thành, mãnh liệt của cô gái dành cho chàng trai và mẹ của anh. Đồng thời, bài thơ cũng ca ngợi vẻ đẹp của tình mẫu tử thiêng liêng, cao quý.