Truyện ngắn “Mua nhà” là một tác phẩm tiêu biểu cho phong cách sáng tác của Nam Cao sau Cách mạng tháng Tám. Truyện đã khắc họa thành công bức tranh đời sống hiện thực nơi làng quê Việt Nam với cái nhìn đa chiều về cuộc sống, con người. Đặc biệt, thông qua việc sử dụng nghệ thuật tự sự đặc sắc, nhà văn đã thể hiện được tư tưởng, chủ đề của tác phẩm một cách sâu sắc.
Trước hết, có thể thấy rằng, nghệ thuật tự sự đã giúp cho câu chuyện trở nên chân thực, gần gũi hơn bao giờ hết. Tác giả đã xây dựng tình huống truyện độc đáo khi nhân vật chính đang đứng trước quyết định quan trọng của cuộc đời - mua nhà. Từ đây, những xung đột, mâu thuẫn cũng bắt đầu nảy sinh. Một bên là khao khát sở hữu một căn nhà của riêng mình, muốn có một tổ ấm đúng nghĩa; một bên là hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn do chiến tranh để lại. Nhân vật Dần phải đối mặt với nỗi lo cơm áo gạo tiền, với gánh nặng gia đình trên vai. Tình huống này không chỉ phản ánh được đời sống vật chất thiếu thốn mà nhân dân ta phải trải qua sau năm 1945 mà còn bộc lộ được vẻ đẹp tâm hồn của con người: giàu đức hy sinh, chịu thương chịu khó,… Bên cạnh đó, mạch tự sự còn được đan xen bởi những yếu tố khác như miêu tả, biểu cảm, nghị luận,… nhằm làm nổi bật nội dung của truyện.
Nghệ thuật tự sự trong truyện ngắn “Mua nhà” của Nam Cao
Không chỉ vậy, nghệ thuật tự sự trong truyện ngắn “Mua nhà” còn góp phần thể hiện tư tưởng, chủ đề của tác phẩm. Trước hết, tác phẩm đã phản ánh chân thực đời sống khó khăn, vất vả của nhân dân ta sau năm 1945. Hậu quả của nạn đói khủng khiếp cùng hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ đã khiến cho đất nước tan hoang, tài sản của người nông dân cũng theo đó mà mất sạch. Gia đình Dần cũng không phải trường hợp ngoại lệ. Họ phải sống trong một túp lều tồi tàn dựng bằng tre nguỵ trang của bộ đội, sát ngay rãnh thủy lợi. Tài sản đáng giá nhất trong nhà chỉ là một chiếc giường cũ nát và vài ba dụng cụ lao động đã sứt mẻ. Hoàn cảnh nghèo khổ ấy đã ảnh hưởng trực tiếp tới cuộc sống của họ. Gia đình Dần vẫn phải ăn cơm cà, rau măng,… quần áo thì rách rưới, bẩn thỉu. Không chỉ vậy, tác phẩm còn cho thấy vẻ đẹp tâm hồn của con người. Dù gặp nhiều khó khăn nhưng họ vẫn luôn lạc quan, yêu đời. Dần dù phải mang thai, chăm sóc mấy đứa nhỏ nhưng vẫn cố gắng đi làm để kiếm thêm thu nhập cho gia đình. Những người hàng xóm tuy không phải ruột thịt nhưng vẫn sẵn sàng giúp đỡ, san sẻ với nhau trong lúc khó khăn.
Như vậy, có thể khẳng định rằng, nghệ thuật tự sự đã góp phần quan trọng vào thành công của truyện ngắn “Mua nhà”. Qua đó, chúng ta càng thêm hiểu và trân trọng hơn những giá trị mà tác phẩm truyền tải.