Hiền Ân heo nhiều ý kiến, sau sự kiện mở đất Phú Yên các năm 1578, 1611, chúa Nguyễn Hoàng trở thành nhân vật cầm quyền mở đầu công cuộc mở cõi đất phương Nam. Ðó là bàn đạp để các thế hệ sau tiếp sức, để có một Ðàng Trong giàu mạnh.
Sáng tỏ vai trò của chúa Nguyễn với đất phương Nam - Ảnh 2.
Phó chủ tịch thường trực UBND tỉnh Thừa Thiên-Huế trao chứng nhận lưu niệm cho các nhà nghiên cứu tham gia hội thảo
LÊ HOÀI NHÂN
Về sự kiện này, ông Phan Thanh Hải, Giám đốc Sở VH-TT Thừa Thiên-Huế, đã nhận xét trong bối cảnh đầy biến động của xã hội VN cuối thế kỷ 16 đầu thế kỷ 17, Nguyễn Hoàng đã nổi lên như một nhân vật đặc biệt, ông là người có công lao to lớn trong việc ổn định và phát triển vùng đất Thuận Quảng về mọi mặt, mở rộng bờ cõi về phía nam, đặt nền móng cho sự ra đời của Ðàng Trong.
Góp ý kiến tại hội thảo, TS Ðỗ Quỳnh Nga cũng có nhận xét: "Quá trình mở mang lãnh thổ ở vùng Nam Trung bộ của các chúa Nguyễn diễn ra gần 120 năm tính từ thời điểm bắt đầu mở đất Phú Yên (năm 1578) cho đến khi có được phủ Bình Thuận (năm 1697) đã mang về cho Ðàng Trong thêm một vùng lãnh thổ rộng lớn. Có được phủ Bình Thuận, chúa Nguyễn có một lãnh thổ liên hoàn từ đất Quảng Bình đến Bà Rịa - Ðồng Nai.
Sau khi mở đất Nam Trung bộ, chúa Nguyễn Phúc Tần và Nguyễn Phúc Chu tiếp tục mở đất Ðông Nam bộ, gắn liền với tên tuổi Nguyễn Hữu Cảnh, một trong những anh hùng mở cõi đất phương Nam.
Công cuộc mở đất Tây Nam bộ dưới thời các chúa Nguyễn Phúc Chu (Hà Tiên), Nguyễn Phúc Chú (Long Hồ) và chúa Nguyễn Phúc Khoát trên toàn bộ phần đất còn lại.
Cho đến năm 1757, toàn bộ vùng đất giữa sông Tiền, sông Hậu từ phía Châu Ðốc xuống Sóc Trăng, Trà Vinh đã thuộc về chúa Nguyễn...".
Một vài ý kiến khác cũng cho rằng việc mở cõi lúc đó đi đôi với định cõi, định đô. Vào cuối thế kỷ 18, Nguyễn Ánh sau khi đã xác lập chủ quyền trên toàn cõi đất Nam bộ, đã xây dựng Gia Ðịnh thành, như là một kinh đô của chúa Nguyễn ở đất phương Nam, và là địa bàn căn cốt tạo thế, tạo lực cho Nguyễn Ánh đánh bại các phe phái đối lập, tạo dựng vương tr