phân tích bài thơ đường luật bài thơ nhàn 5 dòng ngắn gọn

Nguyễn Bỉnh Khiêm là một nhà thơ lớn của dân tộc. Các tác phẩm văn học của ông mang đậm tính triết lí, giáo huấn nhưng vẫn không mất đi vẻ trữ tình, sâu lắng. Tiêu biểu cho phong cách ấy của Nguyễn Bỉnh Khiêm là bài thơ “Nhàn”. Bài thơ đã làm nổi bật lên nhân cách thanh cao cũng như sự lựa chọn lối sống đối nghịch nhau giữa con người và xã hội đương thời.
“Một mai, một cuốc, một cần câu
Thơ thẩn dầu ai vui thú nào”
Ngay từ những câu thơ đầu tiên, nhà thơ đã giới thiệu về cuộc sống nơi làng quê của mình với các công cụ lao động quen thuộc như mai để đào đất, cuốc để xới đất, cần câu để câu cá - những dụng cụ để phục vụ cho việc lao động, trồng trọt và sinh hoạt hằng ngày. Ngoài ra còn thể hiện được một phần về tính cách của nhân vật trữ tình - một con người bình dị, hòa hợp với thiên nhiên. Trong hai câu thơ tiếp theo, tác giả đã khẳng định tâm thế an yên, tự tại của bản thân trước sự thay đổi của cuộc đời:
“Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ
Người khôn người đến chốn lao xao”
Nhà thơ đã sử dụng thành ngữ “nơi vắng vẻ” và “chốn lao xao”, kết hợp cùng phép đối “ta - người”, “dại - khôn” để làm nổi bật lên sự đối lập trong quan điểm sống giữa ông và những người khác trong xã hội. Tác giả xem trọng cuộc sống giản dị, tránh xa nơi có nhiều thị phi, bon chen về danh lợi hơn người khác. Ông cũng nhận thức được rằng mình tài năng, có hiểu biết hơn người nhưng lại tự nhận mình “dại” so với cái “khôn” của họ. Đó chính là cái “dại” của những bậc hiền nhân mong muốn sống cuộc đời bình dị, thanh tao, hòa hợp với thiên nhiên, rời xa nơi thị phi. Cái “khôn” của những người ham danh vọng, đấu đá, bon chen để thu vén, có được thứ tốt đẹp cho riêng mình. Hai câu thơ sau đó càng khắc họa rõ nét hơn chân dung, tính cách của nhân vật trữ tình:
“Thu ăn măng trúc đông ăn giá
Xuân tắm hồ sen hạ tắm ao”
Tác giả đã sử dụng biện pháp liệt kê “măng trúc”, “giá”; “hồ sen”, “tắm ao” nhằm gợi tả về cuộc sống đạm bạc, giản dị mà thanh cao nơi làng quê. Mùa nào thì thức nấy, gần gũi, đơn sơ, không chút cầu kì, xa hoa. Cuộc sống cứ nhẹ nhàng trôi qua như vậy nhưng lại khiến cho tâm hồn ông cảm thấy vô cùng thoải mái, dễ chịu. Câu thơ cuối cùng đã giúp chúng ta hiểu rõ hơn về tính cách, cũng như quan điểm sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm:
“Rượu đến cội cây ta sẽ uống
Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao”
Trong câu thơ này, tác giả đã nhắc tới hình ảnh “cội cây” - một hình ảnh tượng trưng cho sự gắn bó, hòa hợp với thiên nhiên. Từ đó, ông đã liên tưởng tới bữa tiệc đạị thần mà quê hương mời ông khi ông trở về làm quan. Bữa tiệc ấy diễn ra dưới gốc cây đa cổ thụ hàng trăm năm tuổi. Qua đây, Nguyễn Bỉnh Khiêm cũng thể hiện thái độ coi thường vinh hoa, phú quý, quyền lực, địa vị, tiền tài, coi chúng chẳng khác gì một giấc mộng chiêm bao. Đây là một quan niệm sống vô cùng tiến bộ, vượt trước thời đại của một bậc hiền nhân.
Bài thơ “Nhàn” đã giúp người đọc hiểu hơn về nhân cách thanh cao, cũng như sự lựa chọn lối sống đối nghịch với xã hội đương thời của Nguyễn Bỉnh Khiêm.