Nguyễn Du là nhà thơ thiên tài của dân tộc ta. Truyện Kiều là kiệt tác của nền thi ca cổ dân tộc sáng ngời tinh thần nhân đạo, về phương diện nghệ thuật, áng thơ này là mẫu mực tuyệt vời về ngôn ngữ, về tả cảnh, tả người, tả tình, tự sự v.v... đem lại cho nhân dân ta nhiều thú vị văn chương. Đoạn trích "Chị em Thúy Kiều" là một trong những đoạn tuyệt bút của thi hào Nguyễn Du. Mượn vật tả người, lấy ý họa hình quả thực là sức mạnh phi thường trong ngòi bút của thiên tài Nguyễn Du.
Đoạn trích "Chị em Thúy Kiều" là bức chân dung tuyệt mĩ của hai thiếu nữ đồng thời thông qua đó thể hiện thái độ trân trọng, ngợi ca của Nguyễn Du với vẻ đẹp con người nói chung.
Mở đầu đoạn trích là lời dẫn trực tiếp giới thiệu về vị trí và nhan sắc của hai chị em Thuý Kiều:
"Đầu lòng hai ả tố nga
Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân
Mai cốt cách, tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười."
Vẻ đẹp của hai nàng được so sánh với những gì tinh khôi nhất của đất trời: mai (cốt cách), tuyết (tinh thần). Hai chị em mang vẻ đẹp thanh tao, trong trắng, mỗi người đều có một vẻ riêng nhưng cả hai đều rất đẹp, ai cũng đạt đến độ hoàn mỹ, không ai sánh bằng.
Tiếp theo Nguyễn Du tập trung miêu tả vẻ đẹp của Thúy Vân:
"Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang.
Hoa cười, ngọc thốt, đoan trang,
Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da"
Bằng biện pháp ước lệ tượng trưng, Nguyễn Du đã khắc hoạ thành công vẻ đẹp quý phái, cao sang của cô em Thúy Vân. Nàng sở hữu khuôn mặt tròn đầy phúc hậu như ánh trăng đêm rằm, đôi lông mày đậm như con bướm tằm, miệng cười tươi như hoa, giọng nói trong như tiếng ngọc, làn da trắng như tuyết, mái tóc đen mềm hơn mây, lông mày bạc hơn tuyết. Vẻ đẹp ấy khiến cho thiên nhiên phải e thẹn, xấu hổ trước vẻ đẹp quá đỗi hoàn hảo ấy. Qua đây, chúng ta thấy được tấm lòng yêu mến, trân trọng của Nguyễn Du dành cho nhân vật của mình.
Sau khi miêu tả vẻ đẹp của Thúy Vân, Nguyễn Du bắt đầu chuyển sang miêu tả vẻ đẹp của Thúy Kiều:
"Kiều càng sắc sảo mặn mà,
So bề tài sắc vẫn là phần hơn.
Làn thu thuỷ, nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh.
Một hai nghiêng nước nghiêng thành,
Sắc đành đòi một, tài đành hoạ hai."
Nếu như ở Thúy Vân, Nguyễn Du dùng những từ ngữ chỉ tính chất để miêu tả thì đối với Thúy Kiều ông lại sử dụng những từ ngữ chỉ hình dáng, hành động. Điều này chứng tỏ Kiều không chỉ xinh đẹp mà còn rất tài năng. Đôi mắt nàng trong như làn nước mùa thu, lông mày đẹp mại như dáng núi mùa xuân. Vẻ đẹp của Kiều vượt ra khỏi mọi chuẩn mực của tạo hoá, khiến cho thiên nhiên phải đố kị, ghen ghét. Không những vậy, nàng còn là người con gái tài sắc vẹn toàn. Tài năng của Kiều đạt tới mức lí tưởng theo quan niệm thẩm mĩ phong kiến, gồm đủ cầm - kì - thi - hoạ. Đặc biệt nhất là tiếng đàn của nàng "Cung thương lầu bậc ngũ âm", khúc nhạc "Bạc mệnh" mà nàng sáng tác khiến cho người nghe phải xót xa, đau khổ. Đây chính là dự báo trước cho số phận của Kiều sau này.
Qua việc miêu tả vẻ đẹp của hai chị em Thúy Kiều, Nguyễn Du đã ngầm báo hiệu rằng cuộc sống êm đềm, hạnh phúc của họ sắp tới hồi kết thúc. Quả đúng như vậy, sau này, gia đình gặp cơn gia biến, cha và em bị bắt, của cải bị mất sạch, Kiều đã quyết định bán mình chuộc cha. Còn Vân tuy có cuộc sống êm đềm bên chàng Kim Trọng nhưng sau này Kiều trở về thì nàng đã buông xuôi tất cả, chấp nhận lấy một người đàn ông xa lạ do bố mẹ mai mối. Từ đó, cuộc đời của hai chị em đi theo hai hướng khác nhau.
Như vậy, bằng ngòi bút điêu luyện, tài ba của mình, Nguyễn Du đã vẽ nên bức chân dung tuyệt mĩ của hai chị em Thúy Kiều. Đồng thời, ông cũng gửi gắm niềm cảm thương sâu sắc trước số phận bất hạnh của người phụ nữ xưa.