CẢNH NGÀY HÈ VÀ NỖI NIỀM NGHIÊU THUẤN (Về bài Bảo kính cảnh giới số 43 của Nguyễn Trãi) (1) Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Ngọc San “Bảo kính cảnh giới “là một trong những tác phẩm nổi bật của Nguyễn Trãi,...

phần:
câu 2: a, Nội dung của văn bản là nói về tầm quan trọng của việc đọc sách đối với mỗi người trong cuộc sống.
b, Cách tác giả kết hợp giữa cách trình bày vấn đề chủ quan và khách quan ở đoạn (2):
- Chủ quan: Tác giả đưa ra ý kiến cá nhân của mình về lợi ích của việc đọc sách.
- Khách quan: Tác giả sử dụng các dẫn chứng cụ thể để minh họa cho ý kiến của mình.

câu 3: a) Vì in đậm và gạch chân là hai cách để nhấn mạnh một từ hoặc cụm từ trong văn bản.
b) Mùa hè đối với tôi rất quan trọng bởi nó mang lại cho chúng ta nhiều điều thú vị mà chỉ khi trải qua thì mới cảm thấy quý giá biết bao nhiêu. Đó là khoảng thời gian mà học sinh được nghỉ ngơi sau một năm học dài mệt mỏi. Là lúc mà mọi thành viên trong gia đình có thể quây quần bên nhau đi du lịch hay về quê thăm ông bà. Đặc biệt hơn nữa đó chính là ngày Quốc tế thiếu nhi mùng 1 tháng 6 và ngày Gia đình Việt Nam mùng 28 tháng 6. Tôi yêu mùa hè lắm!


phần:
: I. Giới thiệu chung
- Tác giả Nguyễn Trãi sinh năm 1380, hiệu là Ức Trai, quê ở Chi Ngại (Chí Linh, Hải Dương) sau dời về Nhị Khê (Thường Tín, Hà Tây). Cha là Nguyễn Phi Khanh, đỗ Thái học sinh (Tiến sĩ) đời Trần. Mẹ là Trần Thị Thái - con gái Tư đồ Trần Nguyên Đán. Lên 6 tuổi, mất mẹ, lên 10 tuổi, ông ngoại qua đời, Nguyễn Trãi về ở Nhị Khê. Năm 1400, ông đỗ Thái học sinh và hai cha con cùng ra làm quan với nhà Hồ. Năm 1407, giặc Minh cướp nước ta, Nguyễn Phi Khanh bị bắt đưa sang Trung Quốc. Nguyễn Trãi và một người em đi theo chăm sóc. Nghe lời cha khuyên, ông trở về, nhưng bị quân Minh bắt giữ. Sau đó, ông tìm đường thoát khỏi tay kẻ địch, nối nghiệp nhà, chờ thời cứu nước. Ông tụ họp các chí sĩ yêu nước, dựng cờ khởi nghĩa chống quân xâm lược tại núi Trống Thi (Lạc Thủy, Hòa Bình). Cuối năm 1427 đầu năm 1428, Lê Lợi lên ngôi hoàng đế, giao cho Nguyễn Trãi viết "Bình Ngô đại cáo". Năm 1439, ông xin về ở ẩn tại Côn Sơn. Năm 1440, vua Lê Thái Tông mời ông ra giúp nước. Năm 1442, Nguyễn Trãi bị bọn gian thần vu cho tội giết vua và bị khép vào án tru di tam tộc. Đến năm 1464, vua Lê Thánh Tông minh oan cho Nguyễn Trãi. Các công trình nghiên cứu về ông và sưu tập tác phẩm của ông đã được thực hiện từ lâu. Cho đến nay, Nguyễn Trãi là nhà văn chính luận kiệt xuất của dân tộc, là danh nhân văn hóa thế giới.
II. Phân tích
* Cảnh ngày hè
Bài thơ Bảo kính cảnh giới nằm trong phần "Bảo kính cảnh giới" (Gương báu răn mình), ở phần này gồm 52 bài thơ, đa số là thất ngôn xen lục ngôn. Bài thơ tả cảnh ngày hè, đồng thời bộc lộ lòng yêu nước thiết tha, tấm lòng ưu ái chưa yên của tác giả.
Hai câu đề:
Rồi hóng mát thuở ngày trường,
Hoè lục đùn đùn tán rợp giương.
Thời gian "thuở ngày trường" ý chỉ nắng trưa, lúc mặt trời chói chang trên đỉnh đầu, một thời gian thuần thổ ngơi, thuần nông nghiệp chăn nuôi trồng trọt, một thời gian rất thuận lợi để nghỉ ngơi thư dãn. Không gian "hoè lục", cây hoè xanh, sắc màu đặc trưng của mùa hè. Câu thơ thứ nhất tả cảnh "hóng mát" rất nhàn hạ, thảnh thơi, rất sang trọng của một bậc trí thức quyền quý. Nhưng đến câu thơ tiếp theo, cảnh vật hiện ra thật sinh động: "Hoè lục đùn đùn tản rợp giương". Cây hoè xanh tốt đang phun ra, tuôn ra, trào ra, tỏa bóng râm mát rợp khắp sân nhà. Chữ "đùn đùn" ở đây vừa tả âm thanh dông bão vừa gợi tả sức sống mãnh liệt của mùa hè. Hai câu thơ sử dụng nhiều từ ngữ giàu tính tạo hình, gợi tả sức sống mạnh mẽ của cảnh vật thiên nhiên mùa hè.
Hai câu thực:
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.
Cây thạch lựu bên hiên đang phun thức đỏ, màu đỏ đặc trưng của mùa hè, của hoa lựu, của quả lựu. Màu đỏ của hoa lựu hòa quyện với màu đỏ thắm của những chiếc yếm đào càng tôn thêm vẻ đẹp của những cô thôn nữ bên hiên nhà. Trong đầm sen hồng đang tỏa ngát hương thơm. Hương thơm của sen lan toả khắp nơi, len lỏi vào từng ngõ ngách của làng quê, xóm chợ, bến sông…
Hai câu luận:
La đà gác mái ngư ông,
Độ này mưa suốt nàn canh suốt ngày.
Hình ảnh "la đà" gợi tả những chiếc buồm nâu thấp thoáng trên cánh đồng nước bao la, mênh mông. Hình ảnh "ngư ông" gợi tả những lão chài lưới đang ngồi buông cần câu cá. Cuộc sống của họ thật bình dị, đáng yêu biết bao! Nhà thơ đang suy nghĩ về vận mệnh đất nước, về hạnh phúc của muôn nhà.
Hai câu kết:
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ khắp đòi phương.
Nhà thơ ước mong có cây đàn của vua Ngu Thuấn. Có cây đàn này trong tay, Thi nhân sẽ gảy lên khúc "Nam phong" cầu mong cho gió đông nam thổi mát xứ sở, đem lại ấm no, hạnh phúc cho nhân dân. Đây là giấc mơ của một bậc trí thức luôn luôn lo lắng cho dân, cho nước.
Bài thơ tả cảnh ngày hè nhưng chủ yếu là bộc lộ lòng yêu nước thương dân của tác giả. Ngôn từ tinh tế, biểu cảm, giọng thơ nhẹ nhàng, sâu lắng.


phần:
: Phương pháp: Vận dụng kiến thức về các phương thức biểu đạt: tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luận, thuyết minh, bước lược thuật để trình bày nội dung của văn bản. Cách trích dẫn: ghi rõ phần trích dẫn, đặt trong dấu ngoặc kép, chú thích nguồn gốc.
Cách giải:
- Thể loại: Nghị luận văn học.
- Trích dẫn:
+ Phần trích dẫn: "Cảnh ngày hè" trước hết là một cảnh tượng rực rỡ và rộn rã. Nếu tuân theo nguyên lí thi trung hữu họa, người đọc hoàn toàn có thể cảm thụ thi phẩm như một bức tranh. Một bức tranh được vẽ bằng ngôn từ. Một bức tranh nghiêng về gam màu nóng, theo lối phân loại của hội họa. Thật là gam màu đặc trưng của ngày hè. Hai câu đề, với những nét bút đầu tiên, đã đưa ngay cái không khí hè đến với người đọc: Rồi hóng mát thuở ngày trường Hòe lục đùn đùn tán rợp giương Ngày hè hiện ra với một tâm thế, một thời gian, một không gian khá ăn nhập với nhau. Ba chữ "rồi hóng mát" đã gợi ra hình ảnh một ức Trai trong dịp nhàn rỗi hiếm hoi nào đó đang hóng mát ngày hè. Nhưng ba chữ "thủa ngày trường" mới giàu sức gợi hơn. Ngày mà dài thì đúng là đã tóm được cái chênh lệch đêm ngắn ngày dài khá đặc trưng của mùa hè. Nhưng có phải chỉ là chuyện thời lượng đơn thuần không? Hình như còn là chuyện tâm lí nữa. Khoảng thời gian nào mà lại có thể khiến một con người vốn ham gánh vác việc xã tắc giang sơn này cảm nhận là "thuở ngày trường"? Thời ông đang làm rường cột bận bịu với chính sự giữa cung đình của một vị quan đầu triều ư? Không thể. Khi ấy, người say sưa hành sự khó mà cảm nhận về "ngày trường". Vì thanh nhàn bên ngoài chính cuộc của ức Trai chăng? Mà đâu chỉ hiện trong nghĩa của chữ, tâm thế ấy như còn ẩn trong âm vang của lời. Chẳng phải thế sao? Câu khai mở đã gây một cảm giác lạ đối với người quen đọc thơ thất ngôn bát cú. Có một cái gì đó như là giao thoa của những cảm giác trái chiều: ngắn mà lại dài, mau mà lại khoan. Sao thế nhỉ? Có phải vì đó mà một câu phá cách: lời chỉ có sáu tiếng (lục ngôn), tiết tấu chỉ có hai (3/3)? Cả chuỗi lời thì ngắn, mỗi tiết tấu lại dài. Số nhịp thì dồn lại, mỗi nhịp lại trải ra. Sự co giãn này có hiệu quả gì đây? Hãy lắng nghe âm vang của nó: "Rồi hóng mát/ thuở ngày trường. Chẳng phải nó tạo ra một ngữ điệu khá đặc biệt, chứa đựng những tình điệu dường như cũng trái chiều: vừa hối thúc lại vừa thong dong?" Thong dong mà hối thúc, nhàn cư mà bận tâm, chẳng phải là cái tâm thế thường trực ở ức Trai hay sao? Có lẽ sẽ không ngoa khi nói rằng chính tâm thế này đã ngầm tìm kiếm cho nó kiểu cấu trúc ngôn từ như thế trong câu khai mở! Người nghiên cứu hiện đại có thể gọi đó là sự tham gia sáng tạo của vô thức chăng?