Núi lửa là một hiện tượng tự nhiên khá phổ biến trên Trái Đất và các hành tinh khác. Vậy núi lửa là gì? Nguyên nhân hình thành núi lửa do đâu? Chúng có tác hại gì đối với con người hay không?
Theo định nghĩa khoa học, núi lửa là một vết nứt trên lớp vỏ của Trái đất, nơi mà magma (chất lỏng và khí) từ bên trong lòng đất bị đẩy ra ngoài. Khi nó phun trào, nó sẽ tạo ra những ngọn núi mới hoặc làm tăng kích thước của những ngọn núi cũ. Núi lửa được phân bố khắp nơi trên thế giới, nhưng phần lớn chúng nằm ở quanh Thái Bình Dương, nơi có vòng lửa và vành đai núi lửa. Có 5 loại núi lửa chính gồm núi lửa hình chóp, núi lửa hình khiên, núi lửa hỗn hợp, núi lửa thác khói và núi lửa tầng.
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến sự hình thành núi lửa. Phần lớn chúng đều xuất phát từ quá trình vận động của lớp đá trong vỏ trái đất, kết hợp cùng sự thay đổi đột ngột về cấu trúc địa chất bên trong. Cụ thể hơn, khi nhiệt độ và áp suất bên trong trái đất trở nên quá cao, chúng sẽ khiến cho các dòng dung nham, tro núi lửa và khí nóng bắt đầu chuyển động. Dưới lực nén từ sâu bên trong, lớp vỏ bề mặt sẽ bị tách ra theo một đường nhất định, tạo thành núi lửa.
Khi hoạt động, núi lửa thường có hai dạng phun trào chính là phun trào dung nham và phun trào bụi. Đối với kiểu phun trào dung nham, chúng ta sẽ thấy các dòng dung nham màu đỏ chảy ra từ miệng núi lửa, kèm theo đó là khói đen và hơi nước. Còn với kiểu phun trào bụi, núi lửa sẽ chỉ thải ra tro và khí nóng. Tùy vào từng giai đoạn mà hình dáng núi lửa cũng sẽ có sự thay đổi đáng kể. Thông thường, sau mỗi lần phun trào, chúng sẽ có thêm phần đỉnh mới.
Mặc dù mang lại nhiều giá trị tích cực như cung cấp khoáng sản, năng lượng điện, nguồn dinh dưỡng,... Tuy nhiên, núi lửa vẫn tiềm ẩn nhiều hiểm họa khó lường trước. Điển hình phải kể đến như sạt lở đất, sóng thần, hạn hán, băng tuyết, động đất, tro núi lửa,.... Tất cả đã gây ảnh hưởng tiêu cực tới môi trường sống của con người. Chính vì vậy, để giảm thiểu tối đa thiệt hại, chúng ta cần nắm rõ vị trí, thời gian diễn ra phun trào. Từ đó, đưa ra biện pháp phòng tránh kịp thời và hiệu quả.
Tóm lại, núi lửa là một hiện tượng tự nhiên vô cùng thú vị và hấp dẫn. Hy vọng trong tương lai, con người sẽ có cơ hội khám phá thêm nhiều ngọn núi lửa hơn nữa trên khắp thế giới.