tài liệu tham khảo về đề tài tình yêu quê hương và làng cảnh của nguyễn khuyến qua chùm thơ thu ( thu điếu, thu ẩm, thu vịnh)

Nguyễn Khuyến là một nhà thơ lớn của dân tộc. Ông có rất nhiều bài thơ hay viết về tình bạn, tình yêu quê hương đất nước. Trong đó phải kể đến chùm thơ Thu nổi tiếng "Thu điếu", "Thu vịnh" và "Thu ẩm". Chùm thơ này đã thể hiện được tâm hồn, tấm lòng của Nguyễn Khuyến đối với quê hương, đất nước. Đặc biệt trong bài thơ "Câu cá mùa thu", tác giả không chỉ vẽ nên một bức tranh thiên nhiên mùa thu đầy sống động mà còn bộc lộ những tâm sự sâu sắc về tình yêu quê hương thầm kín.

Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh không gian quen thuộc của mùa thu:

Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc cần câu bé tẻo teo

Không giống như những bức tranh mùa thu buồn bã và ảm đạm thường thấy, mùa thu của Nguyễn Khuyến lại mang vẻ đẹp bình dị, gần gũi. Bức tranh mùa thu bắt đầu từ những khung cảnh nhỏ như ao, hồ - nơi tác giả thường lui tới để câu cá. Ao thu là đặc trưng của vùng đồng bằng Bắc Bộ Việt Nam. Mùa thu đã bao trùm lên mặt ao, khiến cho làn nước trở nên "lạnh lẽo" và "trong veo". Nước ao trong vắt, có thể nhìn xuống tận đáy. Không khí mùa thu cũng làm cho mặt nước trở nên yên tĩnh lạ thường. Hình ảnh "một chiếc cần câu bé tẻo teo" gợi lên cảm giác cô đơn, lẻ loi. Chiếc cần câu nhỏ bé nằm giữa không gian rộng lớn của ao thu càng làm tăng thêm cảm giác trống trải, cô đơn.

Bức tranh mùa thu tiếp tục được mở rộng ra với những hình ảnh quen thuộc khác:

Sóng biếc theo làn hơi gợn tí
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo

Mùa thu không chỉ có ao thu, bầu trời thu mà còn có cả lá thu và sóng thu. Màu "biếc" của sóng hòa quyện với màu "vàng" của lá tạo nên một bức tranh mùa thu rực rỡ nhưng không kém phần thanh bình. Những con sóng nhỏ lăn tăn gợn nhẹ trên mặt ao, kết hợp với lá vàng rơi trong gió tạo nên một khung cảnh tuyệt đẹp. Tác giả sử dụng biện pháp tu từ đảo ngữ và từ láy "vèo" để nhấn mạnh sự chuyển động nhẹ nhàng của lá vàng, tạo nên cảm giác thanh tao, dịu dàng. Bầu trời thu trong xanh, cao vời vợi, điểm xuyết bởi những đám mây trắng bồng bềnh. Hình ảnh "trời xanh ngắt" gợi lên cảm giác bao la, vô tận của vũ trụ. Từ láy "lơ lửng" miêu tả những đám mây trôi nhẹ nhàng, chậm rãi trên bầu trời, tạo nên một khung cảnh yên bình, thư thái. Con đường làng quanh co, vắng lặng, không một bóng người. Hình ảnh "ngõ trúc quanh co khách vắng teo” gợi lên cảm giác cô đơn, hiu quạnh. Tuy nhiên, điều này cũng góp phần làm tăng thêm vẻ đẹp tĩnh lặng, thanh bình của bức tranh mùa thu.

Như vậy, bức tranh mùa thu trong bài thơ "Câu cá mùa thu" của Nguyễn Khuyến không chỉ đẹp về mặt hình thức mà còn chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc. Qua bức tranh ấy, ta có thể cảm nhận được tình yêu quê hương tha thiết của nhà thơ.

Tình yêu quê hương của Nguyễn Khuyến được thể hiện rõ nét qua những chi tiết miêu tả cảnh vật mùa thu ở nông thôn Bắc Bộ. Đó là những hình ảnh giản dị, mộc mạc nhưng lại vô cùng thân thương, gắn bó với tuổi thơ của mỗi người dân Việt Nam. Ao thu, bầu trời thu, lá thu, ngõ trúc... đều là những hình ảnh quen thuộc của làng quê. Chúng gợi lên trong lòng người đọc những kỉ niệm đẹp đẽ về quê hương, về tuổi thơ. Đồng thời, chúng cũng thể hiện sự tinh tế, nhạy cảm của nhà thơ khi phát hiện ra vẻ đẹp của thiên nhiên trong mùa thu.

Ngoài ra, tình yêu quê hương của Nguyễn Khuyến còn được thể hiện qua cách ông sử dụng ngôn ngữ. Ngôn ngữ của bài thơ "Câu cá mùa thu" rất giản dị, mộc mạc nhưng lại giàu sức biểu cảm. Các từ ngữ, hình ảnh được sử dụng một cách khéo léo, tinh tế, góp phần tạo nên vẻ đẹp trữ tình, sâu lắng cho bài thơ. Ví dụ, các từ láy "lạnh lẽo", "trong veo", "bé tẻo teo", "gợn tí", "khẽ đưa vèo", "lơ lửng", "quanh co", "vắng teo"... đã góp phần khắc họa thành công vẻ đẹp của mùa thu và tình yêu quê hương của nhà thơ.

Có thể nói, bài thơ "Câu cá mùa thu" là một bức tranh tuyệt đẹp về mùa thu ở nông thôn Bắc Bộ. Qua bức tranh ấy, ta có thể cảm nhận được tình yêu quê hương tha thiết của nhà thơ Nguyễn Khuyến.