Phân tích nhân vật Dế Mèn trong đoạn trích “Dế Mèn bênh vực kẻ yếu” (Trích “Dế Mèn phiêu lưu kí”) của Tô Hoài? Một hôm, qua một vùng cỏ xước xanh dài. Tôi chợt nghe tiếng khóc tỉ tê. Đi được vài bước...

Tô Hoài là một cây bút văn xuôi hàng đầu của nền văn học hiện đại Việt Nam. Ông sáng tác thành công trên nhiều thể loại từ truyện ngắn, truyện dài, hồi ký đến truyện đồng thoại. Trong đó, "Dế Mèn phiêu lưu ký" là tác phẩm nổi tiếng nhất của ông dành cho thiếu nhi. Đoạn trích "Bài học đường đời đầu tiên" và đặc biệt là đoạn trích "Dế Mèn bênh vực kẻ yếu" đã để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng bạn đọc bởi nghệ thuật miêu tả loài vật bằng ngòi bút điêu luyện kết hợp với giá trị tư tưởng sâu sắc.

Đoạn trích "Dế Mèn bênh vực kẻ yếu" nằm ở phần đầu của chương I trong cuốn tiểu thuyết "Dế Mèn phiêu lưu ký". Qua đoạn trích này, Tô Hoài đã khắc họa rõ nét vẻ đẹp tâm hồn của Dế Mèn thông qua hành động dũng cảm đứng lên chống lại cái xấu, cái ác, bênh vực chú Dế Choắt tội nghiệp.

Trước hết, ta thấy được sự xuất hiện đầy bất ngờ của Dế Mèn. Đó là vào một buổi chiều, khi Dế Mèn đang thong dong ngắm cảnh, tận hưởng bầu không khí mát mẻ, dễ chịu nơi xóm bờ giậu thì bỗng nhiên nghe thấy tiếng khóc tỉ tê phát ra từ phía bụi dứa dại ven đường. Tò mò, Dế Mèn tiến lại gần thì nhìn thấy một chú dế gầy gò, ốm yếu bị đám nhện đòi nợ thuê chặn đánh. Chú dế tội nghiệp ấy tên là Dế Choắt. Mẹ cậu vì khó khăn nên đã vay tiền bọn nhện nhưng không có khả năng chi trả. Giờ đây, chúng muốn bắt Dế Choắt về để trừ nợ. Chứng kiến cảnh tượng ấy, Dế Mèn vô cùng tức giận. Cậu căm phẫn cái thói hống hách, hung hăng của bọn nhện. Càng nghĩ, Dế Mèn càng thương xót cho số phận của Dế Choắt. Cậu quyết định sẽ đứng ra bênh vực cho Dế Choắt. Bằng giọng điệu đanh thép, Dế Mèn lớn tiếng mắng mỏ lũ nhện: "Các anh thật đáng ghét! Các anh muốn bắt nạt ai thế?". Câu hỏi tu từ vang lên như một lời khẳng định chắc nịch về thái độ khinh thường của Dế Mèn đối với lũ nhện. Không chỉ vậy, nó còn bộc lộ sự lo lắng của Dế Mèn dành cho Dế Choắt. Cậu sợ rằng nếu mình không đứng lên đấu tranh thì bọn nhện sẽ tiếp tục ức hiếp Dế Choắt. Trước lời lẽ hùng hổ của Dế Mèn, bọn nhện tỏ ra vô cùng hoảng hốt. Chúng vội vã xin lỗi và tha thiết mong Dế Mèn rút lại lời nói. Cuối cùng, chúng đành ngậm ngùi buông tha cho Dế Choắt.

Như vậy, qua đoạn trích "Dế Mèn bênh vực kẻ yếu", nhà văn Tô Hoài đã gửi gắm bài học ý nghĩa về cách ứng xử giữa con người với nhau trong cuộc sống.