Phân tích bài thơ nam quốc sơn hà tác phẩm tiêu biểu cho hào khí đại việt thời trần

Nam Quốc Sơn Hà là một trong những áng văn chương kiệt tác của văn học thời Lí - Trần. Nó là tác phẩm kết tinh được hào khí thời đại, cảm xúc của muôn trái tim, vì thế, nó tiêu biểu cho tâm hồn và khí phách của dân tộc trong buổi đầu xây dựng một quốc gia phong kiến độc lập.

Sông núi nước Nam là một bài thơ chữ Hán, theo thể thất ngôn tứ tuyệt Đường luật. Nguyên tắc như sau:

Nam quốc sơn hà
Nam quốc sơn hà Nam đế cư
Tiệt nhiên định phận tại thiên thư
Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm
Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư.
(Theo Lê Thước - Nam Trân dịch)

Có thể nói, đây là một áng thơ tràn đầy lòng tự hào và niềm tin mãnh liệt: Tự hào vì sông núi nước Nam có chủ quyền, tin tưởng vào sức mạnh chính nghĩa của dân tộc sẽ làm mọi kẻ thù phải thất bại.

Hai câu thơ đầu đã khẳng định hùng hồn chân lí về chủ quyền thiêng liêng của đất nước:

"Núi sông nước Nam vua Nam ở
Vằng vặc sách trời chia xứ sở".

Giọng thơ mạnh mẽ, đanh thép, âm điệu rung động lòng người, đã tạo nên ấn tượng không thể nào quên. Câu thơ thứ nhất nêu lên một sự thật lịch sử: Nước Nam là của người Nam, do người Nam làm chủ. Câu thơ thứ hai dựa vào ý thần "chiếu thiên" (sự phân định ranh giới trong vũ trụ) của thần linh (tiên vương thánh đế nhật nguyệt soi chiếu) để nói rõ ranh giới lãnh thổ. Chân lí này đã được ghi rõ trên sách trời. Không thể dùng vũ lực để xóa bỏ chân lí đó. Kẻ xâm lược nếu cố tình xâm phạm thì sẽ bị nhân dân đánh đuổi khỏi bờ cõi.

Câu thơ thứ ba tố cáo tội ác của bọn giặc ngoại xâm đồng thời diễn tả thái độ căm giận của quân và dân ta:

"Giặc dữ cớ sao phạm đến đây?"

Chúng mày là lũ giặc dữ sao dám sang xâm phạm nước Nam? Chúng mày đã xâm phạm vào bờ cõi này là vi phạm vào sách trời. Hành động của chúng mày là phi nghĩa, tất sẽ chuốc lấy thất bại.

Câu cuối cùng vang lên như một lời cảnh cáo chắc nịch:

"Chúng mày nhất định phải tan vỡ."

Bài thơ ngắn gọn nhưng hàm chứa một ý nghĩa sâu sắc. Đó là lòng tự tôn dân tộc, là niềm kiêu hãnh tự hào về đất nước. Bài thơ cũng phản ánh không khí hào hùng của thời đại khi quê hương đang bị kẻ thù xâm lược.