Đọc văn bản Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ và trả lời câu hỏi: Vũ trụ nội mạc phi phận sự Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng Khi Thủ khoa, khi Tham tán, khi Tổng đốc Đông Gồm thao lược đã nên ta...

Câu 1. Hai câu thơ đầu là lời tự giới thiệu của Nguyễn Công Trứ về chí làm trai của mình. Ông ý thức rất rõ ràng về trách nhiệm đối với dân, với nước. Theo quan niệm của Nho giáo, nam nhi phải có danh gì với núi sông (Nguyễn Công Trứ coi trọng chữ danh hơn cả). Chữ danh này chỉ có thể đạt được bằng con đường lập thân theo lối Nho học, tức là thi thố tài năng để làm nên sự nghiệp hiển hách.

Câu 2. Tác giả sử dụng nghệ thuật liệt kê những chức vụ cao quý mà ông từng đảm nhiệm: Thủ khoa, Tham tán, Tổng đốc Đông... Những chức vụ ấy gắn liền với những chiến công trong bảo vệ và dựng xây đất nước. Cách liệt kê ấy vừa khẳng định tài năng lỗi lạc của nhà thơ, vừa thể hiện niềm tự hào, hãnh diện của ông trước cuộc đời.

Câu 3. Từ "ngất ngưởng" được nhắc lại nhiều lần trong bài thơ, nó trở thành nhãn tự, mang ý nghĩa biểu đạt trung tâm của bài thơ. Đó là thái độ sống ngang tàng, ngạo nghễ, vượt thế tục của Nguyễn Công Trứ. Trong xã hội phong kiến, người ta thường lấy thước đo giá trị của con người dựa trên những chuẩn mực của lễ nghi, phép tắc. Nhưng Nguyễn Công Trứ thì khác, ông luôn đặt nhân cách lên trên tất thảy. Với ông, một người tài giỏi cần phải biết tạo ra dấu ấn riêng của mình giữa cuộc đời. Và đó cũng chính là điều mà ông đã làm được.

Câu 4. Các thủ pháp nghệ thuật chính được tác giả sử dụng đến trong bài thơ trên:

- Sử dụng ngôn ngữ giản dị, mộc mạc nhưng giàu sức gợi hình, gợi cảm.

- Sử dụng biện pháp tu từ so sánh, ẩn dụ, hoán dụ,...

- Sử dụng giọng điệu hài hước, dí dỏm.

Câu 5. Bài thơ gửi đến người đọc thông điệp đặc biệt: Hãy sống hết mình, hãy cống hiến hết mình cho cuộc đời; đừng để sau này khi nhắm mắt xuôi tay phải hối hận vì những năm tháng đã sống hoài, sống phí.