Trong văn học Việt Nam, có rất nhiều tác phẩm đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người đọc. Một trong những tác phẩm đó là "Truyện Kiều" của Nguyễn Du. Đoạn trích "Trao duyên" là một đoạn trích đặc biệt, thể hiện sự đau khổ và hy sinh của Thúy Kiều khi phải trao đi mối tình đầu của mình cho em gái Thúy Vân.
Đầu tiên, ta cần hiểu rõ bối cảnh của đoạn trích. Sau khi bị lừa vào lầu xanh, Thúy Kiều quyết định bán mình chuộc cha và em trai. Tuy nhiên, trước khi ra đi, nàng vẫn còn một nỗi niềm trăn trở lớn: làm sao để trả ơn ân nhân Kim Trọng? Cuối cùng, nàng quyết định nhờ cậy em gái Thúy Vân thay mình tiếp tục mối tình với chàng Kim. Hành động này không chỉ thể hiện tấm lòng hiếu thảo của Thúy Kiều mà còn phản ánh sự hy sinh cao cả của nàng.
Trong đoạn trích, Nguyễn Du sử dụng ngôn ngữ tinh tế và giàu cảm xúc để miêu tả tâm trạng của Thúy Kiều. Nàng tự nhận thấy mình như một kẻ phụ bạc, khiến cho trái tim Kim Trọng tan nát. Nỗi đau đớn ấy được thể hiện qua những câu thơ đầy bi thương:
"Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây!"
Câu nói ấy như tiếng khóc nghẹn ngào, chứa đựng bao nhiêu nỗi xót xa, tủi nhục của Thúy Kiều. Nàng biết rằng việc trao duyên cho em gái sẽ khiến cho Kim Trọng đau khổ, nhưng nàng cũng không còn lựa chọn nào khác.
Bên cạnh đó, Nguyễn Du cũng khéo léo sử dụng các hình ảnh ẩn dụ để thể hiện sự bất lực của Thúy Kiều. Hình ảnh "hoa trôi man mác", "nội cỏ rầu rầu" gợi lên một khung cảnh u buồn, ảm đạm, phản ánh tâm trạng tuyệt vọng của nàng.
Ngoài ra, đoạn trích còn sử dụng nhiều biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, hoán dụ,... nhằm tăng cường hiệu quả biểu đạt. Ví dụ, câu thơ "Duyên này thì giữ vật này của chung" sử dụng phép ẩn dụ để thể hiện sự chia sẻ giữa ba người. Thúy Kiều muốn giữ lại chút gì đó thuộc về mình, dù chỉ là kỷ niệm, để an ủi phần nào nỗi đau đang giày vò tâm hồn nàng.
Như vậy, đoạn trích "Trao duyên" là một minh chứng cho tài năng nghệ thuật của Nguyễn Du. Qua cách sử dụng ngôn ngữ tinh tế, hình ảnh ẩn dụ độc đáo và các biện pháp tu từ đa dạng, ông đã khắc họa thành công tâm trạng đau khổ, dằn vặt của Thúy Kiều khi phải trao đi mối tình đầu của mình. Đồng thời, đoạn trích cũng thể hiện sự hy sinh cao cả của nàng vì gia đình và người thân yêu.