Phân tích bài thơ mùa thu mới của tố hữu

Tố Hữu là một nhà thơ cách mạng tiêu biểu, trong các tác phẩm của ông, "Khi con tu hú" là một bài thơ đặc sắc. Tác phẩm đã thể hiện được tâm trạng của người tù cách mạng trong chế độ lao tù của thực dân.

Bài thơ ra đời khi nhà thơ trên bước đường hoạt động cách mạng bị địch bắt giam tại nhà lao Thừa Phủ (Huế). Trong chốn ngục tù u ám, lòng yêu nước và tinh thần chiến đấu của người chiến sĩ vẫn sáng bừng lên mạnh mẽ. Đặc biệt ở khổ cuối bài thơ, ta thấy rõ hơn bao giờ hết vẻ đẹp ấy:

Ta nghe hè dậy bên lòng
Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi!
Ngột làm sao, chết uất thôi
Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu!

Tiếng gọi tha thiết của mùa hè như giục giã, thôi thúc lòng người. Tiếng chim tu hú vang lên như đánh thức trong Tố Hữu khát vọng tự do, khát vọng được bay bổng trong khung trời rộng lớn để cống hiến sức mình cho sự nghiệp cách mạng. Tiếng chim tu hú là tiếng gọi của tự do, chính nó đã khơi nguồn cảm xúc dạt dào, cháy bỏng trong trái tim người thanh niên đầy nhiệt huyết. Tiếng chim tu hú vang lên khiến người chiến sĩ cách mạng đang bị giam cầm trong tù cảm thấy bức bối, ngột ngạt đến cực độ, chỉ muốn thoát khỏi sự chật chội, gò bó ấy để tìm đến không gian rộng lớn, thoáng đãng bên ngoài.

Câu thơ chứa đựng nỗi khắc khoải, vật vã, day dứt khôn nguôi cả về thể xác lẫn tâm hồn của con người. Nhà thơ muốn bứt phá căn phòng tù túng để chạy ào vào thiên nhiên rộng lớn. Nguyện ước thật đẹp đẽ và mãnh liệt biết bao! Nhưng than ôi, đó chỉ là giấc mơ, giấc mơ chưa thành hiện thực nên nhà thơ đành dồn nén khát vọng cùng với nỗi uất hận vào lời thơ, khiến câu chữ như căng ra, tràn đầy sức sống và sức bày tỏ.

Khao khát tự do đến cháy bỏng nhưng hoàn cảnh lại vô cùng trớ trêu khi người chiến sĩ cách mạng đang bị giam hãm trong bốn bức tường của nhà lao. Một lần nữa, âm thanh quen thuộc của tiếng chim tu hú lại cất lên giữa bầu trời mùa hạ, nhưng nay nó không còn là tiếng gọi tha thiết của tự do nữa mà là tiếng gọi của cái chết đang bóp nghẹt sự sống của người tù. Tiếng chim tu hú trở thành biểu tượng cho những âm thanh của cuộc đời thường, xa xôi ngoài kia. Đó là âm thanh của tiếng ve, tiếng sáo diều, tiếng hát trên mặt nước sông Hương... Tất cả đều đối lập với sự tĩnh lặng, vắng vẻ nơi ngục tù. Sự đối lập này càng làm nổi bật lên niềm khao khát cháy bỏng không thể nào dập tắt được của người chiến sĩ cách mạng trẻ tuổi.

Như vậy, qua ba khổ thơ đầu tiên của bài thơ "Khi con tu hú", chúng ta có thể thấy rằng đây là một đoạn thơ hay và ý nghĩa. Đoạn thơ đã giúp chúng ta hiểu thêm về tình yêu quê hương đất nước cũng như khát vọng tự do của người chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi Tố Hữu.