câu 1: 1. Dấu hiệu nhận biết thể thơ lục bát trong bài thơ "Tết quê" là: - Bài thơ có hai dòng thơ, mỗi cặp gồm một câu sáu chữ và một câu tám chữ. - Về vần, gieo vần chân ở tiếng thứ sáu của câu sáu với tiếng thứ sáu của câu tám; tiếng thứ tám của câu tám lại vần với tiếng thứ sáu của câu sáu tiếp theo. - Về nhịp, ngắt nhịp chẵn 2/4 hoặc 4/4.
câu 2: 1. Yêu cầu chung:
- Câu này kiểm tra năng lực đọc hiểu văn bản của thí sinh; đòi hỏi thí sinh phải huy động kiến thức và kĩ năng đọc hiểu một văn bản thơ để làm bài.
- Đề không yêu cầu đọc hiểu mọi phương diện của cả văn bản, chỉ kiểm tra một số khía cạnh. Cảm nhận của thí sinh có thể phong phú nhưng cần tập trung vào những nét tiêu biểu, nổi bật của tác phẩm. Bài viết phải có bố cục rõ ràng, đầy đủ; văn viết trong sáng, mạch lạc; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.
2. Yêu cầu cụ thể:
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:
a) Xác định hai hình ảnh đặc trưng trong ngày tết truyền thống của người Việt được sử dụng trong văn bản:
+ Hình ảnh "nồi bánh luộc" - tục gói bánh chưng, bánh giầy dâng cúng tổ tiên.
+ Hình ảnh "chậu nước xôn xao vòng khói tỏa" - tục tắm tất niên.
b) Phân tích hiệu quả nghệ thuật của việc sử dụng hai hình ảnh đó:
- Hai hình ảnh gợi lên không khí ấm áp, sum vầy của gia đình trong dịp Tết đến xuân về.
- Qua đó, tác giả bộc lộ tình cảm trân trọng với những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc.
câu 3: 1. Yêu cầu về kĩ năng: - Nắm vững phương pháp làm bài nghị luận văn học. - Bố cục và hệ thống ý sáng rõ. - Biết vận dụng, phối hợp nhiều thao tác nghị luận. Đặc biệt làm rõ được ý nghĩa của hai câu thơ trong việc thể hiện chủ đề của đoạn trích. - Văn trôi chảy, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục, diễn đạt lưu loát, bố cục mạch lạc. 2. Yêu cầu về nội dung: Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo những nội dung cơ bản sau: * Giới thiệu chung: - Tác giả: Nguyễn Hữu Thịnh là một nhà thơ trẻ trưởng thành từ cuộc thi "Thơ trên báo Văn nghệ". Thơ ông mang đậm hơi thở của vùng đất Quảng Trị với những hình ảnh gần gũi, thân thuộc mà sâu sắc. - Đoạn trích: nằm ở phần đầu bài thơ Bước qua cánh đồng làng, viết về tình cảm gia đình, đặc biệt là tình mẫu tử thiêng liêng. Hai câu thơ trên đã khái quát được chủ đề của toàn bộ đoạn trích. * Phân tích: Ý nghĩa của hai câu thơ: Đây tết của mẹ đơn giản thôi dưa hành thịt mỡ biết bao đời đi xa nỗi nhớ về như thể thấy tết quê hương mắt mẹ cười. - Câu thơ thứ nhất: + Từ ngữ: đơn giản thôi, biết bao đời đi xa nỗi nhớ về như thể thấy tết quê hương. + Hình ảnh: dưa hành thịt mỡ. → Gợi ra sự giản dị, mộc mạc của ngày Tết xưa. Đó là những món ăn quen thuộc, dân dã gắn liền với đời sống người nông dân Việt Nam. Những món ăn ấy không chỉ gợi lên nét đẹp truyền thống của dân tộc mà còn ẩn chứa cả tấm lòng thơm thảo của người con dành cho cha mẹ. - Câu thơ thứ hai: + Từ ngữ: mắt mẹ cười. + Hình ảnh: mắt mẹ cười. → Gợi ra niềm hạnh phúc của người mẹ khi đón nhận những món quà do chính tay đứa con mình làm nên. Niềm vui ấy thật bình dị, ấm áp, nó xua tan đi cái giá lạnh của mùa đông, sưởi ấm tâm hồn mỗi người. * Đánh giá: - Khẳng định lại vấn đề.
câu 4: 1. Thông tin về tác giả, tác phẩm - Tác giả Nguyễn Hữu Thịnh sinh ngày 26/7/1984 tại xã Quảng Trung, huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa trong một gia đình nông dân nghèo. Anh tốt nghiệp khoa Ngữ Văn Trường Đại học Hồng Đức và đã xuất bản hai tập thơ "Bước qua cánh đồng làng" (NXB Hội Nhà văn, 2022) và "Mùa hoa cải" (NXB Hội Nhà văn, 2023). Thơ Nguyễn Hữu Thịnh mang đậm hơi thở cuộc sống với những hình ảnh gần gũi, thân thuộc; ngôn ngữ mộc mạc, bình dị nhưng giàu cảm xúc. - Bài thơ "Tết của mẹ" nằm trong tập thơ "Bước qua cánh đồng làng", NXB Hội Nhà văn, 2022. 2. Giá trị nội dung - Bài thơ "Tết của mẹ" là lời tri ân sâu sắc của người con dành cho mẹ. Qua đó, ta thấy được tình yêu thương vô bờ bến của mẹ dành cho con cái, sự hi sinh thầm lặng của mẹ để mang đến cho con một tuổi thơ ấm áp, hạnh phúc. Đồng thời, bài thơ cũng nhắc nhở chúng ta hãy luôn trân trọng những giây phút bên cạnh mẹ, quan tâm và chăm sóc mẹ nhiều hơn. 3. Giá trị nghệ thuật - Thể thơ lục bát truyền thống tạo nên nhịp điệu nhẹ nhàng, uyển chuyển, dễ đọc, dễ nhớ. - Hình ảnh thơ gần gũi, quen thuộc, giàu sức gợi. - Ngôn ngữ thơ giản dị, mộc mạc, chân thành.
câu 5: 1. Sau khi đọc xong bài thơ "Tết của mẹ" em cảm nhận được tình cảm thiêng liêng và cao quý mà tác giả dành cho người mẹ của mình trong ngày Tết cổ truyền. Bài thơ đã gợi lên trong lòng độc giả nhiều suy ngẫm sâu sắc về ý nghĩa của Tết đối với mỗi con người, đặc biệt là đối với những người con xa xứ. Từ đó, chúng ta có thêm động lực để trân trọng hơn những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.
2. Để giữ gìn nét đẹp truyền thống của gia đình em thì trước hết bản thân em cần phải hiểu rõ về những phong tục tập quán ấy. Em cũng nên tìm hiểu thêm thông tin từ sách báo, internet,...để mở rộng kiến thức của mình. Bên cạnh đó, em còn phải tích cực tham gia vào các hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của địa phương. Ngoài ra, việc tuyên truyền, giáo dục cho mọi người cùng nhau chung tay bảo vệ di sản văn hóa cũng rất quan trọng.
câu 6: Bài thơ "Tết của mẹ" đã khơi gợi cho em những suy nghĩ sâu sắc về tình cảm và trách nhiệm đối với gia đình. Qua hình ảnh người mẹ tảo tần, hy sinh vì con cái, tác giả đã nhắc nhở chúng ta về sự quan trọng của việc trân trọng và chăm sóc gia đình. Chúng ta cần dành thời gian để hiểu rõ hơn về cha mẹ, lắng nghe và chia sẻ những khó khăn, niềm vui cùng họ. Đồng thời, chúng ta cũng nên có ý thức tự giác giúp đỡ cha mẹ trong công việc hàng ngày, từ đó tạo ra một không khí ấm áp và hạnh phúc trong gia đình. Hãy luôn ghi nhớ rằng, gia đình là nơi mà chúng ta được yêu thương, che chở và bảo vệ.