soạn bài văn sông đáy

I. Đôi nét về tác giả Nguyễn Khuyến
1. Tiểu sử
- Nguyễn Khuyến (1835 - 1909) hiệu là Quế Sơn, lúc nhỏ tên là Nguyễn Thắng.
- Sinh ra tại quê ngoại - xã Hoàng Xá (nay thuộc Yên Trung), huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định.
- Lớn lên và sống chủ yếu ở quê nội - làng Và, xã Yên Đổ, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam.
- Ông xuất thân trong một gia đình nhà nho nghèo.
- Năm 1864, ông đỗ đầu kì thi Hương. Mấy kì sau thi tiếp lại trượt, đến năm 1871, ông đỗ đầu cả thi Hội và thi Đình → Do đỗ đầu cả ba kì thi nên Nguyễn Khuyến được gọi là Tam Nguyên Yên Đổ.
- Tuy đỗ đạt cao nhưng ông chỉ làm quan hơn mười năm, còn phần lớn cuộc đời là dạy học và sống thanh bạch ở quê nhà.
- Nguyễn Khuyến là người tài năng, có cốt cách thanh cao, có tấm lòng yêu nước thương dân, từng bày tỏ thái độ kiên quyết không hợp tác với chính quyền thực dân Pháp.
2. Sự nghiệp văn học
a. Tác phẩm chính
- Sáng tác của Nguyễn Khuyến gồm cả chữ Hán và chữ Nôm với số lượng lớn, hiện còn trên 800 bài gồm thơ, văn, câu đối nhưng chủ yếu là thơ.
- Các tác phẩm gồm có Quế sơn thi tập, Yên đổ thi tập, Bách liêu thi văn tập, Cẩm Ngữ, cùng nhiều bài ca, hát ả đào, văn tế, câu đối truyền miệng.
- Quế sơn thi tập khoảng 200 bài thơ bằng chữ Hán và 100 bài thơ bằng Chữ Nôm với nhiều thể loại khác nhau.
- Trong bộ phận thơ Nôm, Nguyễn Khuyến vừa là nhà thơ trào phúng vừa là nhà thơ trữ tình, nhuốm đậm tư tưởng Lão Trang và triết lý Đông Phương.
b. Phong cách sáng tác
- Thơ chữ Hán của Nguyễn Khuyến hầu hết là thơ trữ tình.
- Thơ chữ Nôm của ông gồm hai mảng:
+ Thơ trào phúng: Lới nói đầy giọng đùa vui châm biếm. Đối tượng châm biếm là chính bản thân tác giả, bạn bè, người quen biết.
+ Thơ trữ tình: Những bức tranh thiên nhiên đượm buồn, hiện hữu nỗi niềm tâm sự.
II. Đôi nét về bài thơ Sông Đáy
1. Hoàn cảnh sáng tác
Bài thơ "Sông Đáy" được viết vào năm 1944, sau khi tác giả từ Pháp trở về thăm quê. Bài thơ thể hiện tình cảm da diết, sâu nặng của tác giả dành cho con sông Đáy, đồng thời cũng là cho quê hương, đất nước.
2. Bố cục
Gồm 2 phần:
- Phần 1 (từ đầu... nhớ tôi): Sông Đáy trong tâm trí nhà thơ.
- Phần 2 (còn lại): Sông Đáy trong hiện tại.
3. Tóm tắt
Bài thơ "Sông Đáy" kể về hành trình trở về quê hương của nhân vật trữ tình. Sau bao nhiêu năm xa cách, giờ đây nhân vật trữ tình đã có cơ hội để trở về nơi chôn rau cắt rốn của mình. Khi trở về, mọi thứ dường như đã thay đổi, khiến cho nhân vật trữ tình không khỏi bồi hồi, xúc động. Dòng sông Đáy vẫn chảy hiền hòa, êm đềm như ngày nào, mang theo những kỉ niệm tuổi thơ của nhân vật trữ tình. Nhân vật trữ tình mong muốn được gặp lại người con gái mà mình từng hẹn ước, nhưng cuối cùng lại nhận ra rằng tất cả chỉ là ảo ảnh. Cuối cùng, nhân vật trữ tình đành phải chấp nhận sự thật rằng người con gái ấy đã đi lấy chồng, và dòng sông Đáy cũng đã trở thành quá khứ.
4. Giá trị nội dung
- Tình cảm gắn bó, tha thiết của tác giả với thiên nhiên, đất nước, quê hương.
- Niềm xót xa, đau đớn trước sự thay đổi của quê hương, đất nước.
- Khát vọng được trở về với cội nguồn, được sum họp với người thân.
5. Giá trị nghệ thuật
- Thể thơ tự do giúp tác giả thể hiện được những cung bậc cảm xúc đa dạng, phức tạp của mình.
- Giọng điệu thơ nhẹ nhàng, tha thiết, phù hợp với việc thể hiện tình cảm sâu sắc của tác giả.