Nhà thơ Nguyễn Minh Khiêm đã từng chia sẻ rằng: “Tôi luôn muốn làm một người thợ lặn, khám phá đại dương mênh mông”. Có lẽ vì thế mà trong suốt sự nghiệp sáng tác của mình, ông luôn chăm chỉ cống hiến, mang đến cho độc giả nhiều tác phẩm xuất sắc và giàu ý nghĩa. Một trong số đó là bài thơ “Cuối rễ đầu cành” in trong tập thơ cùng tên, được xuất bản năm 2018. Bài thơ đã gợi ra nhiều suy ngẫm cho người đọc về cuộc sống của mỗi con người.
“Cái rễ nằm sâu / Dưới đất
Cái rễ không kêu than
Khi người ta giẫm lên nó
Vẫn cứ bám sâu vào đất
Để nuôi cây
Và cái cành khô gãy
Như cánh tay tôi vươn tới
Những tầng mây xa lắc
Cánh tay run rẩy
Tự ôm lấy trái tim mình!”
Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh ẩn dụ “cái rễ”, so sánh “cái rễ” với con người. Dù ở vị trí thấp nhất của cây nhưng “cái rễ” đóng vai trò vô cùng quan trọng, là nguồn sống của cả cây. Từ đó, tác giả muốn gửi gắm thông điệp về sự kiên cường, bền bỉ và lòng dũng cảm của con người trong cuộc sống.
Trong cuộc sống, con người cũng giống như “cái rễ”, phải trải qua nhiều khó khăn, thử thách. Nhưng dù gặp phải bất kỳ khó khăn nào, chúng ta cũng không được bỏ cuộc, phải luôn giữ vững niềm tin và ý chí để tiếp tục tiến bước. Điều này đòi hỏi con người phải có sự kiên nhẫn, quyết tâm và lòng dũng cảm.
Bên cạnh đó, bài thơ còn đề cập đến hình ảnh “cái cành khô gãy”, so sánh “cái cành” với con người. “Cái cành” là bộ phận trên cùng của cây, thường dễ bị tổn thương bởi các yếu tố bên ngoài. Tuy nhiên, dù “cái cành” có bị gãy, nó vẫn cố gắng vươn lên, tiếp tục phát triển. Từ đó, tác giả muốn khẳng định sức sống mãnh liệt, khả năng thích nghi với mọi hoàn cảnh của con người.
Con người là một thực thể phức tạp, chứa đựng nhiều mâu thuẫn. Chúng ta vừa có thể mạnh mẽ, kiên cường, nhưng cũng có thể yếu đuối, dễ gục ngã. Vì vậy, chúng ta cần phải biết cân bằng giữa hai trạng thái này, để có thể vượt qua mọi khó khăn, thử thách trong cuộc sống.
Có thể nói, bài thơ “Cuối rễ đầu cành” là một tác phẩm giàu ý nghĩa, mang đậm tính nhân văn. Tác phẩm đã góp phần khơi dậy trong lòng người đọc lòng yêu mến, trân trọng vẻ đẹp của thiên nhiên và con người.