Có ý kiến cho rằng: “ Hình tượng nhân vật được sinh ra từ tâm trí của nhà văn nhưng chỉ thực sự sống bằng tâm trí của người đọc”. Em hiểu ý kiến trên như thế nào? Hãy phân tích đặc điểm nhân vật Mên tr...

Nhân vật là linh hồn của mỗi tác phẩm văn học. Nhà văn chân chính nào cũng khao khát viết được những tác phẩm để đời, mà ở đó, họ đóng đinh tên tuổi của mình vào lịch sử văn học dân tộc. Muốn làm được điều ấy, nhà văn phải xây dựng được những hình tượng nhân vật bất tử với thời gian. Nói về vấn đề này, có ý kiến cho rằng: "Hình tượng nhân vật được sinh bởi tâm trí nhà văn nhưng chỉ thực sự sống bằng tâm trí của người đọc".

Nguyễn Quang Thiều sinh năm 1957 tại Hà Nội. Ông là một nhà thơ. Ngoài lĩnh vực chính thơ ca tạo nên tên tuổi, ông còn là một nhà văn với các thể loại tiểu thuyết, truyện ngắn, bút ký và tham gia vào lĩnh vực báo chí. Ông từng là Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam khóa VIII. Hiện nay, ông là Bí thư Đảng ủy, Giám đốc Nhà xuất bản Hội Nhà văn.

"Bầy chim chìa vôi" được đăng trên báo Văn nghệ số 48 năm 2001. Tác phẩm kể về cuộc trò chuyện của hai anh em Mon và Mên về tổ chìa vôi có thể bị nước sông nhấn chìm. Với tấm lòng nhân hậu, hai anh em quyết định đi tới sông ngay trong đêm mưa. Tận mắt nhìn thấy những chú chim non bay lên từ bãi cát giữa sông vào lúc bình minh, trong lòng hai anh em trào lên sự vui vẻ, cảm động khó tả.

Xuyên suốt câu chuyện nhỏ, người đọc thấy được những nét tính cách đẹp đẽ của nhân vật Mên. Là một cậu bé ngoan ngoãn, hiếu thảo và giàu tình yêu thương.

Mở đầu tác phẩm, tác giả đặt nhân vật Mên vào tình huống phải trò chuyện với em trai Mon trong đêm, không được ngủ. Lý do là vì Mon nhớ đến bầy chim chìa vôi làm tổ ở ngoài bờ sông và lo lắng nước dâng cao sẽ làm chỗ ở của chúng bị ngập. Việc Mon liên tục đặt ra những câu hỏi cho anh Mên cho thấy cậu bé đang rất lo lắng cho bầy chim: "Thế bãi cát đã ngập chưa? Nước đã vào tổ chim chưa?"; "Thế anh bảo chúng có bơi được không?"; "Sao nó lại không bay được?". Đứng trước những câu hỏi dồn dập của em trai, thay vì khó chịu, Mên lại từ tốn trả lời từng vấn đề một cách chi tiết: "Khoảng gần mét nữa thì ngập hết"; "Con chim chìa vôi non bơi được, nhưng không biết bay"; "Ban nãy anh thấy cả cơ mà. Anh tưởng chúng nó chết cả rồi". Những câu trả lời tuy ngắn gọn nhưng chứa đựng sự ân cần, kiên nhẫn vô cùng.

Không dừng lại ở đó, khi nghe Mon nói về nỗi lo bầy chim non bị nước sông nhấn chìm, Mên chợt nhớ ra điều gì và ngồi nhỏm dậy. Cậu khẳng định với em trai: "Bảo với thằng Mon rằng đừng có mà ngủ. Dậy đi xem chim chìa vôi nó bay kìa.". Có thể thấy, trái ngược với vẻ ngoài thô lỗ, cộc cằn, bên trong con người Mên là sự ấm áp, tốt bụng, luôn mang trong mình lòng đồng cảm, yêu thương vạn vật.

Đặc biệt nhất, tấm lòng nhân hậu của Mên được thể hiện rõ nét trong cuộc hội thoại thứ ba. Khi Mon đặt ra loạt câu hỏi: "Anh ơi, thế bao giờ thì bầy chim chìa vôi nó mới chịu bay?", "Nhưng sao nó lại không bay được nhỉ?" liên tiếp, Mên không hề tỏ ra khó chịu mà kiên nhẫn đưa ra lời giải thích cho em trai: "Nước dâng lên nhanh quá. Chim chìa vôi nó phải bay mất. Nước còn lên nữa thì chết đuối...". Đặc biệt, trước thắc mắc "Sao nó lại không bay được nhỉ?" của Mon, Mên im lặng vài giây rồi đáp lại: "Có lẽ hôm nay nó phải bay đấy thôi. Vì nếu không bay thì chết đuối mất". Cách trả lời vòng vo của Mên xuất phát từ suy nghĩ thấu đáo, chu đáo. Bên cạnh đó, chi tiết "Mên nằm yên không nhúc nhích. Đầu nó cứ nghiêng về một phía. Nó cũng lo cho bầy chim chìa vôi non ở ngoài bãi sông." đã khắc họa chân thực sự đồng cảm, lo lắng của Mên.

Sau cuộc trò chuyện với em trai, Mên trằn trọc không ngủ được. Cậu quyết định vùng dậy, kéo Mon ra khỏi chăn ấm để đi cứu bầy chim chìa vôi. Hai anh em rón rén đi đến bờ sông ngay trong đêm mưa. Cả hai đứng lặng im, không nhúc nhích sau khi thấy bầy chim non bay lên từ bãi cát. Tấm lòng nhân hậu, lương thiện của Mên được thể hiện rõ ràng qua suy nghĩ, hành động cụ thể.

Nhân vật Mên được nhà văn xây dựng qua một số chi tiết tiêu biểu như ngoại hình, hành động, lời nói,... Cùng với đó, Nguyễn Quang Thiều cũng xây dựng nhân vật Mon với những đặc điểm riêng. Từ đó, làm nổi bật vẻ đẹp của nhân vật Mên.

Với ngôi kể thứ ba, người kể chuyện đã bộc lộ thái độ, cảm xúc, cùng giọng điệu gần gũi, trong sáng, dễ hiểu. Hình ảnh gần gũi, quen thuộc kết hợp với biện pháp tu từ ẩn dụ, giúp mỗi tác phẩm của ông đều mang đậm dấu ấn riêng.

Thông qua nhân vật Mên nói riêng và tác phẩm nói chung, nhà văn muốn gửi gắm bài học ý nghĩa về cuộc sống. Đồng thời, khơi dậy tình yêu thiên nhiên và tấm lòng trân trọng đối với các loài vật.

Như vậy, nhân vật Mên trong "Bầy chim chìa vôi" được khắc họa qua hành động, lời nói cụ thể. Tuy nhiên, vẫn toát lên vẻ đẹp tính cách, tâm hồn. Nhờ đó, góp phần tạo nên sức hấp dẫn cho tác phẩm.