Xuân Quỳnh là nhà thơ nữ tiêu biểu nhất của nền văn học Việt Nam. Bà được mệnh danh là bà hoàng của thơ tình yêu. Thơ của bà là tiếng nói nhân hậu, thủy chung, giàu trực cảm và da diết khát vọng hạnh phúc đời thường. Người làm đồ chơi là một trong những tác phẩm tiêu biểu của bà.
Truyện ngắn xoay quanh nhân vật ông Tí, một người làm nghề nặn đồ chơi dân gian như cỗ xe hay ông bụt, con giống từ bột mua ở chợ Thị. Công việc này giúp ông kiếm sống qua ngày và nuôi những đứa con nhỏ. Khi lũ con dần khôn lớn, trưởng thành thì ông Tí vẫn bệnh tật triền miên. Sức yếu nên ông không thể làm được nhiều đồ chơi, trong khi đó tiền dành dụm cũng cạn dần.
Lúc này, bà Loan, một người hàng xóm đã rủ ông Tí bán bánh mì. Ban đầu, ông hơi lo sợ vì đã lâu không đụng tới việc bếp núc. Hơn nữa, số vốn bỏ ra khá lớn mà ông lại chỉ có một mình. Tuy nhiên, sau cùng, ông vẫn quyết định thuê thêm chị Lụn hủi để phụ giúp bán hàng.
Công việc buôn bán ban đầu khá thuận lợi. Nhưng rồi, vào một buổi chiều mưa dầm, ông Tí một mình ở quán bánh mì. Vì sức yếu, lại chẳng biết đường nên ông không thể đi xe. Thấy khách đông, ông bèn nhờ chị Lụn hủi vo bột giúp. Nào ngờ, trên đường đi thì chị ta bị bắt cóc. Sự kiện này khiến tinh thần ông vô cùng hoảng loạn. Từ đó, dù quán vẫn mở nhưng chẳng có ai dám bén mảng tới. Mất một thời gian dài, ông mới lấy lại can đảm. Lần này, ông chỉ dám nhận hàng từ cô Nga, một người quen ở gần nhà.
Nhờ vậy, công việc kinh doanh dần ổn định trở lại. Nhưng chưa được bao lâu thì ông Tí mắc bệnh. Chi phí thuốc men quá cao, ông đành phải vay mượn khắp nơi. Trong đó, có cả bà Loan. Thế nhưng, khi cơn bạo bệnh qua đi thì nợ nần vẫn còn chồng chất. Ông đành cắn răng chịu đựng chứ không dám kêu than nửa lời. Bởi lẽ, những đứa con nheo nhóc sẽ không thể nào ngủ yên.
Cuối cùng, ông Tí đổ bệnh nặng. Trước lúc ra đi, ông nhờ cô Nga chăm sóc bọn trẻ và dặn dò chúng phải cố gắng học hành. Còn lại một mình, ông Tí ôm tấm ảnh của con vào lòng mà khóc. Sau đó, ông để lại chiếc xe và vài món đồ chơi cũ kỹ cho cô Nga coi giữ. Mỗi lần nhìn thấy chúng, cô lại nhớ đến những đứa trẻ tội nghiệp.
Bẵng đi một thời gian, cô Nga nhận được thư của thằng Cu. Nó khoe rằng bây giờ nó đã biết phụ mẹ làm bánh mì. Kèm theo là mấy bông hoa ép khô vụng về. Nhận được món quà của đứa trẻ, cô Nga vừa mừng, vừa tủi. Cô tự hứa sẽ xuống nhà ông Tí mỗi ngày để bọn trẻ đỡ buồn.
Qua truyện ngắn Người làm đồ chơi, Xuân Quỳnh muốn gửi gắm thông điệp sâu sắc. Đó là tình yêu thương, sự hy sinh của cha mẹ dành cho con cái. Dù có vất vả, cực nhọc nhưng họ vẫn cam chịu tất cả để mang đến cho đàn con một cuộc sống ấm no, hạnh phúc.