phân tích bài thơ "Cảnh Khuya"-Hồ Chí Minh

Chủ tịch Hồ Chí Minh được biết đến là vị lãnh tụ vĩ đại, vị cha già kính yêu giàu lòng nhân ái của dân tộc. Không chỉ thế, người ta ngưỡng mộ và cảm phục Bâc bởi Người còn là một nhà thơ, nhà văn lớn, với những tác phẩm vô cùng xuất sắc mang đậm giá trị. Trong đó, bài thơ "Cảnh khuya" là một trong những bài thơ hay đáng để chúng ta đọc và suy ngẫm.

Bài thơ "Cảnh khuya" được biết đến là một bài thơ được sáng tác trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp, cụ thể là vào năm 1947. Lúc này cuộc chiến đang diễn ra vô cùng ác liệt. Thế nhưng dù khó khăn và mệt mỏi như thế nào thì Bác vẫn giữ thái độ sống lạc quan, đặc biệt là trong hoàn cảnh khắc nghiệt như vậy, Bác vẫn dành tặng cho đời những vần thơ tràn đầy tình yêu thiên nhiên, đem lại sự thư thái, nhẹ nhàng mỗi khi đọc câu thơ ấy.

"Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà".

Đến với hai câu thơ đầu tiên, Bác đã đưa đến cho chúng ta thấy khung cảnh yên tĩnh của núi rừng Việt Bắc.

"Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa"

Trong không gian tĩnh mịch, êm ả của đêm khuya, tiếng suối róc rách chảy trong đêm vang vọng trong không gian, đặc biệt trong cảm nhận của Bác thì tiếng suối này không như những tiếng suối thường nghe thấy mà nó lại dịu dàng, êm ái, trong trẻo như "tiếng hát xa". Có thể thấy rằng đây chính là món quà vô giá mà thiên nhiên đã ban tặng cho Bác.

Không dừng lại ở đó, trong không gian có âm thanh du dương của tiếng suối thì còn có ánh trăng sáng ngời soi chiếu vạn vật. Ánh trăng bao phủ lên những cây cổ thụ, rồi bao cả bóng của cây cổ thụ đổ xuống hoa. Khung cảnh thiên nhiên có sự đan lồng vào nhau, tạo nên vẻ đẹp đầm ấm, quấn quýt của thiên nhiên.

Nếu như ở hai câu thơ trên là bức tranh thiên nhiên thơ mộng, huyền ảo thì đến hai câu thơ cuối, người đọc thấy được thấp thoáng bóng dáng con người.

"Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà".

Bác đã trực tiếp nói ra cái thực tại cuộc sống của mình, đó là "chưa ngủ". Ở đây có sự đối lập giữa cảnh và tình, giữa thiên nhiên và con người. Nếu như thiên nhiên có sự hài hòa, đằm thắm, quyến luyến trong cảnh vật (cảnh khuya) thì con người lại trằn trọc, băn khoăn, lo lắng cho việc nước. Từ "nỗi" đã nói lên được nỗi lo lắng, niềm trăn trở của Bác. Và lí do khiến Người chưa ngủ đó là vì "lo nỗi nước nhà". Điều đó đã cho thấy tấm lòng của Bác thật đáng quý biết bao.

Như vậy, bài thơ "Cảnh khuya" vừa là một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp vừa là một xã hội thu nhỏ trong đó, đồng thời ta cũng thấy được hình ảnh của chính Bác qua những phẩm chất, nhân cách tốt đẹp.