Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa được Nguyễn Thành Long sáng tác năm 1970. Lúc này miền Bắc đang trong thời kì xây dựng xã hội chủ nghĩa, làm hậu phương lớn cho miền Nam. Trong chuyến đi thực tế dài ngày ở Lào Cai, được trực tiếp hòa mình vào cuộc sống lao động, chiến đấu của con người nơi đây tác giả đã viết lên tác phẩm này. Tác phẩm là lời khẳng định về vẻ đẹp của người lao động và ý nghĩa của những công việc thầm lặng đối với Tổ quốc.
Đầu tiên, "anh thanh niên" hiện lên với vẻ đẹp của một con người có trách nhiệm, yêu lao động và luôn hoàn thành công việc, nhiệm vụ được giao. Sống một mình giữa đỉnh núi cao, với một công việc đòi hỏi sự chính xác cao, nhưng anh chưa bao giờ cảm thấy cô đơn. Anh coi công việc là người bạn đồng hành cùng mình trong cuộc sống. Đối với anh, hạnh phúc chính là được cống hiến tận tụy với công việc. Anh cảm thấy hạnh phúc khi mình đã góp phần vào chiến thắng của quân dân miền Bắc.
Qua cuộc gặp gỡ và trò chuyện, người đọc còn thấy anh là người có tấm lòng cởi mở, hiếu khách và biết cách quan tâm những người xung quanh. Ngay từ những giây phút đầu gặp gỡ người đọc có thể nhận thấy anh là người cởi mở, cách anh chào đón khách với bông hoa, chiếc bàn nhỏ và mảnh giấy khiến người ta chạm tới cảm giác ấm áp, gần gũi. Anh "mừng quýnh" đón cuốn sách từ tay ông hoạ sỹ già, anh hồ hởi khi có người lên thăm nơi mình ở. Anh mời khách uống trà, hái hoa, chuẩn bị trứng cho khách ăn,... tất cả những hành động ấy cho thấy cách ứng xử lịch sự, ấm áp, và hết sức thân thiện. Không chỉ vậy anh còn rất chu đáo với mọi người, việc đầu tiên khi anh dậy sớm là cắt hoa để tặng người con gái lần đầu quen biết, anh cẩn thận chuẩn bị nước chè, lửa sưởi, trứng... tất cả những đồ ăn đó cho thấy anh rất chu đáo với những người xung quanh. Khi chia tay anh không quên hẹn gặp lại họ, anh tặng quà cho mọi người, anh tươi cười nói với cô kĩ sư "tôi sẽ giới thiệu cô với anh bạn quay phim". Tất cả những hành động đó cho thấy anh là người cởi mở, hết lòng với những người xung quanh.
Anh thanh niên còn hiện lên với những phẩm chất của một người sống có lí tưởng, có niềm say mê và trách nhiệm với công việc. Lý tưởng sống của anh thanh niên chính là cống hiến hết mình cho đất nước. Anh chấp nhận sống trong hoàn cảnh khắc nghiệt, thiếu thốn suốt mấy năm trời mà không hề phàn nàn than thở bởi anh lấy công việc làm niềm vui, sự cống hiến làm lẽ sống. Anh có niềm say mê và trách nhiệm với công việc cao độ, anh quan niệm "khi ta làm việc ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình được?". Anh còn biết sắp xếp công việc, cuộc sống của mình một cách khoa học và hợp lý. Bên cạnh đó anh thanh niên còn biết chăm chút cho cuộc sống của mình, anh trồng hoa, nuôi gà, anh mượn sách từ bác lái xe để đọc. Anh trở thành một chàng trai năng nổ, nhiệt tình và có trách nhiệm với cuộc sống của mình.
Với vẻ đẹp trong cách sống, cách nghĩ và cách làm việc ấy, anh thanh niên trở thành nhân vật tiêu biểu cho vẻ đẹp của những người đang thầm lặng góp sức xây dựng cuộc sống mới cho quê hương, đất nước. Từ những vẻ đẹp của anh thanh niên, tác giả Nguyễn Thành Long muốn gửi gắm tới người đọc về vẻ đẹp của những con người lao động, họ lặng lẽ cống hiến cho đất nước theo lời Bác Hồ đã kêu gọi "đất nước ta còn nghèo, vì vậy mỗi người cần góp phần xây dựng giang sơn.
Có thể nói, truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa đã xây dựng thành công nhân vật anh thanh niên với vẻ đẹp của người lao động thầm lặng, cống hiến cho đất nước.