Bài thơ Thuật hứng 24 là một trong số các sáng tác tiêu biểu cho hồn thơ Nguyễn Trãi lúc về ở ẩn. Ở đó, ông đã bộc lộ rõ nét tình yêu thiên nhiên, đất nước và con người.
Bài thơ được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật nhưng không tuân theo bố cục Đề - thực - luận - kết mà kết hợp độc đáo giữa tự sự và trữ tình. Mở đầu bài thơ, tác giả đã vẽ nên bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, tràn đầy sức sống nơi quê nhà bằng nhiều phương thức nghệ thuật đặc sắc:
Trần trần mựa cậy những ta lành,
Cảnh tiên rơi cõi tục mấy phen.
Mười năm quản bao nhiêu thủy cực,
Dầu phải dầu chăng thế nào xang.
Đến đây, bạn đọc dễ dàng nhận thấy giọng điệu câu thơ vô cùng mộc mạc, giản dị tựa lời ăn tiếng nói hàng ngày "trần trần", "mựa cậy" đi liền với hình ảnh gần gũi mang tính chất làng quê Việt Nam như "ta lành", "cảnh tiên". Từ đó, giúp tác giả bày tỏ thái độ trân trọng, nâng niu vẻ đẹp chốn thôn quê dân dã. Đồng thời, khẳng định quan điểm sống thanh cao, gắn bó với cuộc sống bình dị nơi dân dã.
Không dừng lại ở đó, Nguyễn Trãi còn khéo léo sử dụng điển tích, điển cố "cõi tục", "thủy cực" nhằm gợi không gian sống thanh bình, yên ả nơi quê nhà. Như vậy, bằng việc kết hợp hài hòa giữa biện pháp tu từ và các từ ngữ sinh động, độc đáo, tác giả đã khắc họa thành công bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, tràn đầy sức sống nơi quê hương.
Từ vẻ đẹp thanh bình, yên ả nơi thôn quê dân dã, Nguyễn Trãi đã bộc lộ nỗi niềm tâm sự về cuộc đời mình. Đó là triết lý về sự may rủi ở đời:
Đã đành nước hạc mấy phân randomquote randomquote
Randomquote randomquote
Vẻ phi thường thần tiên ai sánh kịp,
Nước hạc ba sinh dễ mấy người.
Tác giả đã vận dụng điển tích "nước hạc" nhằm nhấn mạnh quan niệm sống thanh tao, coi thường danh lợi. Đồng thời, ngầm thể hiện ý thức về sự khác biệt, vượt lên trên mọi tầm thường, toan tính ở đời của bậc đại nhân.
Như vậy, qua hai câu luận, chúng ta có thể thấy được tư tưởng, nhân cách cao cả và tấm lòng yêu nước thương dân của Nguyễn Trãi. Để rồi, khép lại bài thơ bằng hai câu thơ cuối:
Kẻo sợ bể kia hầu đến rày,
Lan huê chẳng phạm tới thiền cơ.
Tác giả đã mượn điển tích "bể kia" để nhắc đến chuyện cũ năm xưa của Vương Bột, đồng thời kín đáo bày tỏ nỗi lo lắng trước vận mệnh đất nước. Qua đó, thể hiện tấm lòng trung quân ái quốc, luôn sẵn sàng ra giúp nước của Nguyễn Trãi.
Có thể nói, bài thơ Thuật hứng 24 đã đem đến cho bạn đọc những cảm nhận chân thực về cuộc sống và tâm tư của Nguyễn Trãi khi về ở ẩn. Từ đó, giúp chúng ta thêm yêu mến, ngưỡng mộ và trân trọng hơn về vị anh hùng dân tộc này.