Trong suốt chiều dài lịch sử của dân tộc ta, việc bảo vệ nền độc lập, tự chủ luôn là yếu tố tiên quyết, cốt lõi đối với sự tồn vong của đất nước. Chính vì vậy, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng thì tinh thần yêu nước, tinh thần đoàn kết lại trỗi dậy mãnh mẽ, sục sôi, kết thành một khối thống nhất, tạo nên sức mạnh vô địch, đánh tan mọi kẻ thù. Và cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1954 - 1975 là một trang sử vẻ vang, oanh liệt, thể hiện tinh thần bất khuất, ý chí quyết thắng của dân tộc ta.
Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước bắt nguồn từ sự kiện Hiệp định Giơ-ne-vơ được kí kết vào tháng 7/1954. Sau khi Hiệp định Giơ-ne-vơ được kí kết, đế quốc Mỹ đã lợi dụng cơ hội này nhảy vào miền Nam Việt Nam, hòng chia cắt lâu dài nước ta, biến miền Nam thành thuộc địa kiểu mới và căn cứ quân sự của chúng. Chúng đã tiến hành hàng loạt các hành động tàn ác như: Rải chất độc hóa học, hủy hoại môi trường; đàn áp dã man, bắt bớ, tra tấn những người yêu nước; thiết lập nhà tù nhiều hơn trường học; ném bom, rốc két, pháo đài bay bắn phá giết hại đồng bào ta ở miền Bắc. Trước tình hình đó, nhân dân cả nước ta đã nhất tề đứng lên chống Mỹ, cứu nước.
Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là cuộc kháng chiến vĩ đại, gian khổ nhưng vô cùng hào hùng, oanh liệt. Đây là cuộc kháng chiến mang tính chất nhân dân, toàn dân, toàn diện, dựa vào sức mình là chính. Toàn dân tộc đồng lòng, nhất trí, sẵn sàng hi sinh tất cả để bảo vệ nền độc lập, tự do thiêng liêng của Tổ quốc. Mọi tầng lớp, lứa tuổi, vùng miền, dân tộc đều tham gia vào cuộc kháng chiến, tạo nên sức mạnh tổng hợp, sức mạnh thời đại.
Trong cuộc kháng chiến này, nhân dân ta đã phát huy cao độ nghệ thuật lấy ít địch nhiều, lấy nhỏ đánh lớn, lấy chất lượng cao thắng số lượng đông, lấy trí nhân để thắng vũ lực. Quân và dân ta đã anh dũng chiến đấu, lập nên những chiến công hiển hách, tiêu biểu là Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954 và Chiến dịch Hồ Chí Minh năm 1975.
Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã đem lại những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử và thời đại. Thành tựu lớn nhất là đã giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, mở ra kỉ nguyên mới cho dân tộc - kỉ nguyên đất nước độc lập, thống nhất, đi lên chủ nghĩa xã hội; đồng thời, có ý nghĩa quốc tế to lớn, góp phần to lớn vào phong trào đấu tranh vì hoà bình, tiến bộ của nhân loại.
Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã để lại cho dân tộc ta những bài học quý giá, đó là bài học về tinh thần đoàn kết, ý chí kiên cường, bất khuất, tinh thần sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chấp nhận hy sinh, gian khổ để giành và giữ vững độc lập, tự do; bài học về vai trò lãnh đạo của Đảng, về mối quan hệ giữa Đảng và nhân dân; bài học về xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Những bài học này vẫn còn nguyên giá trị đối với công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hôm nay.
Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là một trong những trang sử vẻ vang, oanh liệt nhất của dân tộc ta. Trang sử ấy sẽ mãi được ghi nhớ như một biểu tượng của tinh thần yêu nước, ý chí quật cường, khát vọng độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam.