phân tích bài thơ quê hương của nguyên bính

Nhắc tới nhà thơ Tế Hanh chúng ta không thể không nhắc tới bài thơ Quê Hương của ông. Một bài thơ thai nghén suốt bốn năm đại học, một bài thơ đã nói lên nỗi nhớ thương tha thiết của ông khi đang học tại Huế. Trong bài thơ, ta thấy được tình yêu quê hương sâu nặng mà ông dành cho vùng đất chài lưới của mình.

Lời mở đầu giản dị của tác giả:
"Làng tôi vốn làm nghề chài lưới
Nước bao vây cách biển nửa ngày sông"

Một ngôi làng rất bình yên và xinh đẹp. Ngôi làng hiện lên như một chấm xanh xinh đẹp giữa mênh mông sóng nước. Ngôi làng ấy nằm ngay ở ven bờ sông và cách biển chỉ nữa ngày sông. Dù nhỏ bé, nhưng cuộc sống nơi đây tràn ngập màu sắc. Màu xanh của những mái nhà nhấp nhô, màu xanh của những ruộng mía, ruộng lúa, hoa trái quanh năm, màu xanh của những con đường bát ngát chạy tít tận chân trời… Và rồi, ấn tượng nhất với tác giả đó chính là cảnh những chàng trai trẻ khỏe mạnh ra khơi đánh cá. Họ mang trong mình một khí thế hăng say, một sức sống tràn trề. Những chàng trai ấy ra khơi với những cánh buồm căng gió… Tất cả những hình ảnh ấy đều toát lên được sức sống, vẻ đẹp của làng chài.

Những câu thơ tiếp theo, tác giả gợi nhắc tới cảnh những người dân ra khơi đánh cá. Cảnh vật thật đẹp, ánh mặt trời rực rỡ tỏa chiếu khắp muôn nơi. Đây đúng là lúc mà những người ngư dân ra khơi để đánh bắt được nhiều cá nhất. Hình ảnh những người ngư dân hiện lên thật đẹp, với những làn da ngăm đen, rắn rỏi. Bởi họ đã trải qua nhiều khó khăn, gian khổ, vượt qua những cơn bão, sống chung với sóng gió… Họ mang trong mình sự hăng say, niềm lạc quan, yêu đời với công việc.

Con thuyền như một chiến binh dũng mãnh vượt muôn trùng sóng gió. Với những cánh buồm trắng no gió, con thuyền lướt đi, lướt đi mãi như đang bay lên, đang chinh phục vũng thuỷ cung. Hình ảnh so sánh thật đặc sắc khiến người đọc tưởng tượng ra con thuyền dài như vô tận. Những câu thơ tiếp theo, tác giả viết:

"Ngày hôm sau ồn ào trên bến đỗ
Khắp dân làng tấp nập đón ghe về
Nhờ ơn trời, biển lặng, cá đầy ghe
Những con cá tươi ngon thân bạc trắng."

Sau một ngày lao động vất vả, những người ngư dân cũng đã trở về. Không khí trên bến đỗ hôm ấy thật ồn ào và tấp nập. Dân làng tấp nập khuân những vó, những lưới đầy tôm cá vào bờ. Tiếng cười nói rôm rả, rộn rã vang vọng khắp không gian. Ai cũng rạng rỡ trước kết quả đạt được sau một ngày làm việc. Những chiếc ghe đầy ắp cá, tà khoa lấp lánh dưới ánh nắng mặt trời. Đó chính là thành quả mà mọi người đạt được. Tác giả đã gửi gắm niềm tự hào và tình yêu quê hương vào những vần thơ.

Tiếp theo, tác giả miêu tả thật ấn tượng về hình ảnh con thuyền nghỉ ngơi sau một ngày lao động mệt nhọc:

"Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng
Cả thân hình nồng thở vị xa xăm
Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nam
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ."

Với lối tả thực, những câu thơ phác họa trước mắt độc giả hình ảnh con người lao động vùng biển với làn da ngăm đen rám nắng với những bắp thịt cuồn cuộn, cứng rắn, mạnh mẽ. Đó là đặc trưng của vùng quê chài lưới. Những câu thơ tả thực, cụ thể mang đậm hơi thở của biển cả, song lại không tránh khỏi sự lãng mạn của thi ca.

Hình ảnh con thuyền nằm im trên bến đỗ gợi liên tưởng tới người dân chài với bao nỗi trăn trở, lo âu. Bằng biện pháp nhân hoá, nhà thơ đã thổi hồn vào con thuyền vô tri, vô giác. Nó lênh đênh trên sóng nước không chỉ bởi sức gió mà còn bởi tâm tư, tình cảm của những người ngư dân mong chờ tin tức từ những người thân yêu của họ. Chất muối mặn mòi của biển cả như thấm vào từng lớp thớ vỏ, như thấm sâu vào làn da, thấm đẫm trong từng hơi thở của người dân chài. Bởi vậy, họ mới dự đoán được trận mưa rào, mới hiểu được vì sao có gió, có bão và có những kinh nghiệm quý báu khi ra khơi.

Kết thúc bài thơ, tác giả viết:
"Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớ
Màu nước xanh, cá bạc, chiếc buồm vôi
Thoáng con thuyền rẽ sóng chạy ra khơi
Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá!"

Đó chính là nỗi niềm nhớ thương sâu sắc, để rồi nỗi nhớ ấy kết đọng lại thành hai tiếng "quê hương". Chỉ hai tiếng thôi mà chứa đựng bao nhiêu yêu thương, bao nhiêu nỗi niềm khôn thấu. Quê hương là mùi biển mặn nồng, quê hương là màu nước xanh, là con thuyền rẽ sóng ra khơi. Đó là những hình ảnh quá đỗi thân thuộc, là linh hồn của làng chài.

Bài thơ Quê hương của nhà thơ Tế Hanh đã vẽ ra một bức tranh thiên nhiên tươi sáng, sinh động về làng chài ven biển. Và đẹp hơn cả trong bức tranh ấy chính là hình ảnh người dân chài khỏe khoắn, cường tráng và vạm vỡ. Họ chính là linh hồn của bài thơ.

Ngôn ngữ giản dị, hình ảnh gần gũi, nhà thơ đã khắc họa tình yêu quê hương tha thiết, sâu nặng của mình.