Nguyễn Quang Thiều là một nhà thơ tài năng và nổi tiếng tại Việt Nam. Ông đã đóng góp rất nhiều tác phẩm hay cho nền thi ca nước nhà. Thơ của ông thường mang màu sắc huyền ảo và chất thơ trong trẻo. Bài thơ "Sông Đáy" là một tác phẩm tiêu biểu của ông. Tác phẩm nói về tình cảm của tác giả dành cho con sông Đáy, một con sông khá nổi tiếng của đất nước. Qua bài thơ, người đọc thấy được sự tài hoa của Nguyễn Quang Thiều trong việc xử lý linh hoạt ngôn ngữ.
Tác giả đã đặt nhan đề bài thơ là "sông Đáy" cho thấy được những tình cảm những kí ức gắn bó của tác giả dành cho con sông này. Trong hai khổ thơ đầu, tác giả trực tiếp bày tỏ nỗi nhớ nhung khắc khoải của mình về con sông Đáy khi xa cách. Hình tượng trung tâm trong bài thơ là "mẹ" và "em". Từ đó, tác giả sẽ bộc lộ cảm xúc, tâm trạng một cách gián tiếp. Khi xa quê hương, con người ta thường nhớ về những người thân yêu, nhớ mặt trăng, nhớ cây cỏ, sông núi. Ở đây, tác giả cũng vậy, ông nhớ về con sông Đáy, nhớ về người mẹ lam lũ vất vả của mình. Hai hình ảnh ấy luôn khắc sâu trong tâm trí ông.
Trong khổ thơ thứ ba, tác giả nhắc đến "chiếc lá đa" - một hình ảnh ẩn dụ để chỉ những người lính đã hi sinh trên chiến trường. Họ ra đi vì sự bình yên của quê hương, đất nước. Trong khổ thơ thứ tư, tác giả đã thay đổi giọng thơ từ nhớ nhung, da diết sang giọng thơ vui tươi, hồn nhiên. Con sông Đáy gắn liền với tuổi thơ của tác giả, cung cấp nước tưới tiêu cây cỏ mà như có linh hồn, có hơi thở. Đến khổ thơ thứ năm, tác giả kể về câu chuyện tình yêu của mình với cô gái bên sông. Tình yêu ấy thật đẹp đẽ, lãng mạn. Nhưng kết thúc lại buồn, chia lìa đôi ngả.
Nhân vật "em" ở đây vừa là người thương, vừa là người bạn đồng hành cùng tác giả. Tuy nhiên, tất cả những kỉ niệm đẹp đẽ ấy đều bị thời gian vùi lấp, phai mờ. Nhân vật trữ tình cố gắng níu giữ những kí ức tốt đẹp ấy nhưng không được. Trong khổ thơ thứ sáu, tác giả đã miêu tả vẻ đẹp của con sông Đáy. Nước sông vào mùa đông thì xanh trong, mát lành. Còn vào mùa hè thì đỏ nặng phù sa. Hình ảnh con sông hiện lên vô cùng gần gũi, thân thuộc đối với bất kì người dân Việt Nam nào.
Đến khổ thơ thứ bảy, tác giả đã bộc lộ trực tiếp nỗi nhớ nhung khắc khoải của mình qua câu thơ "Ôi mùi vị tanh canh cá nấu chua - y như lòng mẹ thương con". Dù phải xa quê hương, nhưng không lúc nào tác giả thôi nhớ về con sông Đáy, nhớ về người mẹ già yêu dấu. Khổ thơ cuối cùng khép lại bài thơ với giọng thơ nhẹ nhàng, trầm lắng. Tác giả khẳng định rằng dù có đi đâu, làm gì thì con sông Đáy vẫn mãi chảy bên cạnh tác giả, vẫn luôn là kí ức, là tình yêu đẹp đẽ trong trái tim ông.
Bài thơ "Sông Đáy" của Nguyễn Quang Thiều đã đem đến cho người đọc những cảm xúc sâu lắng về tình yêu quê hương, tình yêu đôi lứa. Bằng việc sử dụng ngôn ngữ giản dị, hình ảnh thơ mộc mạc, tác giả đã thành công trong việc tái hiện bức tranh thiên nhiên thanh bình, thơ mộng ven sông. Đồng thời, ông cũng bộc lộ rõ ràng tình cảm của mình dành cho con sông Đáy, dành cho quê hương Việt Nam.