Nguyễn Khoa Điềm là một trong những nhà thơ tiêu biểu của thế hệ nhà thơ trẻ thời chống Mĩ cứu nước. Thơ ông giàu chất suy tư, cảm xúc dồn nén, mang màu sắc trữ tình chính luận. Miền quê là một trong những bài thơ đặc sắc nhất của Nguyễn Khoa Điềm. Bài thơ đã tái hiện bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, sống động nơi làng quê vào buổi sáng mùa hè. Đặc biệt, hai khổ thơ đầu và cuối đã khắc họa rõ nét tình cảm của tác giả dành cho miền quê.
Khổ thơ đầu mở ra khung cảnh buổi sáng ở miền quê thật thanh bình, yên tĩnh:
"Sương trắng rỏ đầu cành như giọt sữa
Tia nắng tía nháy hoài trong ruộng lúa
Núi uốn mình trong chiếc áo the xanh
Đồi thoa son nằm dưới ánh bình minh."
Bức tranh thiên nhiên được tác giả vẽ bằng những đường nét mềm mại, uyển chuyển. Sương trắng giăng mắc nhẹ nhàng trên đầu cành, tia nắng ban mai lấp lánh nhảy múa trong ruộng lúa. Núi non, đồi bãi được nhân hóa, trở nên gần gũi, thân thương hơn. Tất cả hòa quyện vào nhau tạo nên một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp, tràn đầy sức sống. Qua đó, ta cảm nhận được tình cảm gắn bó, thân thuộc của tác giả đối với miền quê.
Khổ thơ cuối khép lại bằng hình ảnh người mẹ già, bếp lửa hồng, nồi xôi gạo mới, mùi thơm nếp xôi:
"Mẹ già như chuối chín cây
Gọi con về với quê hương
Bếp lên lửa hồng, xôi gạo mới
Thơm lừng mùi nếp, quê hương!"
Hình ảnh người mẹ già nua, gầy guộc được ví von như "chuối chín cây", gợi sự mong manh, dễ vỡ. Người mẹ ấy đang gọi con về với quê hương, với những gì thân thuộc nhất. Bếp lửa hồng bập bùng cháy, nấu nồi xôi gạo mới thơm phức, tỏa hương ngào ngạt. Mùi thơm nếp xôi ấy không chỉ là mùi vị của món ăn mà còn là mùi vị của quê hương, của tình mẹ bao la. Câu thơ "thơm lừng mùi nếp, quê hương!" như một lời khẳng định về tình cảm gắn bó, tha thiết của tác giả đối với miền quê.
Hai khổ thơ đầu và cuối của bài thơ "Miền quê" đã thể hiện một cách chân thực và sâu sắc tình cảm của tác giả đối với miền quê. Đó là tình cảm gắn bó, tha thiết, là niềm tự hào về vẻ đẹp bình dị, yên ả của miền quê.