Xuân Diệu - "ông hoàng thơ tình" nổi tiếng trong nền thi ca Việt Nam. Ông luôn mang đến cho độc giả những cảm xúc nồng nàn, cháy bỏng nhất về tình yêu đôi lứa. Cảm hứng chủ đạo trong thơ Xuân Diệu là mùa xuân, tuổi trẻ và tình yêu. Với ông, tình yêu là hạnh phúc và cũng là đau khổ, là rạo rực và băn khoăn, là vui sướng và hoài nghi, là điên cuồng và tuyệt vọng. Tất cả những cung bậc đó trong tình yêu đều được Xuân Diệu khắc họa rõ nét qua từng trang thơ của mình. Trong số những tác phẩm ấy, "Ngói mới" là một trong những bài thơ đặc sắc nhất.
Bài thơ "Ngói mới" kể về câu chuyện một chàng trai đang đứng trước ngưỡng cửa của cuộc đời, khi anh vừa bước chân ra khỏi ngôi trường cấp 3 và chuẩn bị bước vào cánh cổng Đại học. Anh nhìn thấy những viên ngói mới trên mái nhà của hàng xóm, và từ đó, anh bắt đầu suy ngẫm về cuộc sống, về tương lai của mình. Những viên ngói mới ấy đã gợi lên trong anh rất nhiều cảm xúc, từ niềm vui, hy vọng cho đến sự lo lắng, trăn trở.
Trong bài thơ, hình ảnh ngói mới được nhắc đến rất nhiều lần, như một sợi dây xuyên suốt bài thơ, gắn kết mọi cảm xúc của nhân vật trữ tình "tôi":
Kính chào anh bạn ngói mới
Tôi đã gặp anh từ lâu lắm
Nhưng hôm nay tôi mới chào anh
Những câu thơ này cho thấy rằng, nhân vật trữ tình "tôi" đã quen thuộc với hình ảnh ngói mới từ rất lâu rồi. Tuy nhiên, phải đến bây giờ, anh mới có cơ hội để chiêm ngưỡng kỹ lưỡng và dành cho nó một lời chào trân trọng. Điều này cho thấy, ngói mới đã trở thành một biểu tượng đặc biệt đối với nhân vật trữ tình "tôi", mang đến cho anh những cảm xúc sâu sắc và khó tả.
Nhân vật trữ tình "tôi" đã có những cảm nhận rất tinh tế về ngói mới. Anh nhìn thấy ngói mới như một dấu hiệu của sự thay đổi, của sự hồi sinh:
Anh đã đi qua bao nhiêu vùng đất
Mái nhà nào chẳng dính vết bùn
Hôm nay anh gặp em đây
Em là ngói mới của ngày mai anh
Nhân vật trữ tình "tôi" đã đi qua rất nhiều vùng đất, đã nhìn thấy rất nhiều mái nhà. Tuy nhiên, anh chưa bao giờ thấy một mái nhà nào được lợp bằng ngói mới. Khi nhìn thấy ngói mới, anh cảm thấy vô cùng ngạc nhiên và thích thú. Anh cảm nhận được sự tươi mới, rạng rỡ của ngói mới, như một tín hiệu của sự hồi sinh, của một khởi đầu mới.
Ngoài ra, nhân vật trữ tình "tôi" còn cảm nhận được sự ấm áp, gần gũi của ngói mới. Anh so sánh ngói mới với những thứ quen thuộc trong cuộc sống:
Như chiếc áo len ngày đông lạnh
Như ngọn lửa hồng đêm rét mướt
Như nụ cười duyên của thiếu nữ
Những so sánh này cho thấy, ngói mới không chỉ là một vật liệu xây dựng bình thường mà còn là một biểu tượng của sự ấm áp, của tình yêu thương và của cái đẹp.
Không chỉ dừng lại ở đó, ngói mới còn khơi dậy trong nhân vật trữ tình "tôi" niềm vui, hy vọng và sự lạc quan:
Nắng sớm ban mai hồng
Gió đưa hương thơm ngát
Cây cối đâm chồi nảy lộc
Chim hót líu lo trên cành
Những hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp này đã góp phần tô đậm thêm vẻ đẹp của ngói mới. Nó khiến cho nhân vật trữ tình "tôi" cảm thấy yêu đời, yêu cuộc sống hơn. Anh tin rằng, với ngói mới, ngôi nhà sẽ trở nên đẹp đẽ, ấm cúng và hạnh phúc hơn.
Từ những cảm nhận về ngói mới, nhân vật trữ tình "tôi" đã rút ra được một triết lý sống:
Sống trên đời cần có tấm lòng
Để làm gì? Em biết không?
Để gió cuốn bay xa
Để mây trời che chở
Triết lý sống này được thể hiện qua hai câu thơ ngắn gọn nhưng hàm súc. Nhân vật trữ tình "tôi" cho rằng, sống trên đời cần có tấm lòng, tức là cần có tình yêu thương, sự sẻ chia và giúp đỡ lẫn nhau. Tấm lòng ấy sẽ giúp cho cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn, giống như ngói mới đã mang đến cho ngôi nhà một diện mạo mới, một sức sống mới.
Tóm lại, hình ảnh ngói mới trong bài thơ "Ngói mới" đã được Xuân Diệu miêu tả một cách tinh tế và sâu sắc. Qua đó, tác giả đã thể hiện được những cảm xúc, suy nghĩ của mình về cuộc sống, về tình yêu và về trách nhiệm của mỗi người đối với cộng đồng.