Mai Đạt
Tóm tắt ngắn gọn đoạn trích "Đổi tên cho xã Trích Bệnh Sĩ":
- Xã có tên là "Trích Bệnh Sĩ" – một cái tên nghe rất kỳ cục, mang ý nghĩa bệnh tật và sĩ diện hão.
- Quan huyện đi tuần qua xã, nghe tên xã thì giật mình, không hài lòng, cho rằng tên này làm mất mặt cả huyện.
- Quan yêu cầu phải đổi tên xã. Dân làng họp lại bàn bạc, đưa ra nhiều phương án đổi tên, nhưng lại vẫn loanh quanh theo kiểu vừa hài vừa buồn cười.
- Cuối cùng, tên xã được đổi thành “Ngọc Đường”, một cái tên hoa mỹ, sang trọng hơn, để lấy lòng quan trên.
Các xung đột chính trong văn bản:
- Xung đột giữa cái tên cũ và quan điểm của quan huyện:
- Quan cho rằng cái tên "Trích Bệnh Sĩ" là xấu, làm mất uy tín địa phương.
- Dân làng thì vốn đã quen với cái tên ấy, không thấy có gì nghiêm trọng.
- Đây là xung đột giữa hình thức và thực chất, giữa sĩ diện hão và thực tế.
- Xung đột trong tư duy của người dân khi chọn tên mới:
- Người dân khi đổi tên lại không thật sự suy nghĩ sâu sắc, mà chủ yếu chạy theo hình thức, muốn tên nghe “sang”, “mỹ miều” để làm hài lòng quan.
- Họ đưa ra các tên khác nhau nhưng vẫn mang tính kịch tính, phi lý, thể hiện tâm lý sĩ diện, lo giữ thể diện trước cấp trên hơn là giữ bản sắc thật của địa phương.
Kết quả giải quyết xung đột:
- Xã được đổi tên thành "Ngọc Đường", một cái tên đẹp, nghe sang trọng hơn "Trích Bệnh Sĩ".
- Tuy nhiên, bản chất vấn đề không thay đổi: chỉ là đổi tên để che giấu thực chất, thể hiện tư tưởng hư danh, sĩ diện hão, phản ánh một thói quen xấu trong xã hội lúc bấy giờ.
Ý nghĩa phê phán của văn bản:
- Châm biếm thói sĩ diện hão, chỉ chăm lo cái vỏ bề ngoài mà không quan tâm đến giá trị thực chất.
- Phản ánh tư tưởng quan liêu, coi trọng hình thức của một bộ phận quan lại và người dân.
- Góp phần nhắc nhở người đọc về việc giữ gìn giá trị thật, tránh chạy theo hư danh.