Nhà thơ Mai Văn Phấn sinh năm 1955, quê quán ở Kim Sơn, Ninh Bình. Ông là nhà thơ tiên phong trên thi đàn Việt Nam sau đổi mới. Thơ Mai Văn Phấn đậm chất triết lí, giàu yếu tố tượng trưng siêu thực. Ngôn từ được gói gọn hàm súc. Ý thơ và hình thơ có tính khái quát cao.
Bài thơ "Mười nén nhang ở Ngã ba Đồng Lộc" là một tác phẩm tiêu biểu cho phong cách sáng tác của Mai Văn Phấn. Bài thơ được viết theo thể tự do, gồm 12 câu thơ. Tác giả đã sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, gợi cảm, tạo nên một bức tranh thơ mộng, huyền ảo về Ngã ba Đồng Lộc.
Ngã ba Đồng Lộc là một địa danh lịch sử nổi tiếng, gắn liền với tên tuổi của mười nữ thanh niên xung phong. Trong bài thơ, tác giả đã khắc họa lại khung cảnh hoang tàn, đổ nát của Ngã ba Đồng Lộc do bom đạn chiến tranh gây ra. Tuy nhiên, giữa khung cảnh ấy, vẫn có những ngọn lửa nhang trầm cháy rực rỡ, tỏa ánh sáng lung linh, huyền ảo.
Những nén nhang trầm được thắp lên để tưởng nhớ công ơn của các chị, các mẹ, các anh đã hy sinh vì nền độc lập, tự do của dân tộc. Hương thơm của nhang trầm lan tỏa khắp không gian, mang đến cho người đọc cảm giác ấm áp, thiêng liêng.
Tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ so sánh, ẩn dụ, nhân hóa,... để làm tăng thêm sức biểu đạt của bài thơ. Ví dụ, tác giả so sánh khói hương với "sợi chỉ", "dẫn lối", "lên trời". Tác giả ẩn dụ "ngọn lửa nhang trầm" là "tình yêu", "hy vọng", "niềm tin". Tác giả nhân hóa "khói hương" là "người bạn", "người đồng hành", "người tri âm".
Bằng những nét vẽ tinh tế, tác giả đã tái hiện lại khung cảnh Ngã ba Đồng Lộc một cách chân thực, sinh động. Bài thơ đã gợi lên trong lòng người đọc niềm tiếc thương vô hạn đối với những người đã khuất, đồng thời khơi dậy lòng biết ơn sâu sắc đối với những người đã hy sinh xương máu để bảo vệ Tổ quốc.
Nhang trầm cháy đỏ giữa trời
Như trái tim người con gái
Thắp sáng ngàn sau
Lửa hôm qua
Hương trầm bay tìm nhau
Giữa mênh mông cỏ lau
Chiều Đồng Lộc
Khói nhang trầm
Sợi chỉ dẫn lối tôi về
Tôi đứng giữa Ngã ba Đồng Lộc
Mười bốn tuổi lần đầu xa nhà
Dải hoa vàng trên ngực
Tôi cài lên mộ mười bốn nữ thanh niên xung phong
Như chị em gái tôi
Đều chớm trăng tròn
Ba mươi năm trước
Các chị nằm lại
Cho con đường kề vai sát cánh
Ngã ba này tôi đến muộn
Mười nén nhang thăm quá muộn mười nén nhang
Qua bài thơ, tác giả muốn gửi gắm thông điệp rằng chúng ta cần phải ghi nhớ công ơn của các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì nền độc lập, tự do của dân tộc. Chúng ta cần phải trân trọng những gì mà cha ông ta đã dựng xây, gìn giữ. Chúng ta cần phải có trách nhiệm bảo vệ và phát triển đất nước ngày càng giàu mạnh.
Tóm lại, bài thơ "Mười nén nhang ở Ngã ba Đồng Lộc" là một tác phẩm hay, giàu ý nghĩa. Bài thơ đã góp phần ghi nhớ công ơn của các anh hùng liệt sĩ, đồng thời nhắc nhở thế hệ trẻ về trách nhiệm bảo vệ và phát triển đất nước.