phân tích tác phẩm tức cảnh Pác Bó của Hồ Chí Minh

<>

Bài thơ Tức Cảnh Pác Bó được Bác Hồ viết vào tháng 2 năm 1941, tại hang Pác Bó thuộc huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng. Đây là một trong những bài thơ tứ tuyệt tiêu biểu cho phong cách thơ Hồ Chí Minh. Bài thơ thể hiện niềm vui sướng, tinh thần lạc quan và phong thái ung dung của Bác trong hoàn cảnh sống và làm việc giữa núi rừng Việt Bắc, sau ba mươi năm bôn ba tìm đường cứu nước.

Trước hết, hai câu thơ đầu thể hiện một cuộc sống đầy khó khăn, gian khổ của Bác với những món ăn đạm bạc, dân dã mang hương vị của núi rừng:

"Sáng ra bờ suối tối vào hang
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng"

Quãng thời gian bước chân vào đời hoạt động cách mạng, trở thành một chiến sĩ cộng sản, được ân cần dìu dắt của người thầy kiệt xuất Nguyễn Ái Quốc, Bác đã bôn ba khắp năm châu, tiếp xúc với bao nền văn hóa khác nhau để rồi chắt lọc được những gì tinh túy, ưu tú nhất, đem hạt giống ấy ươm mầm trên mảnh đất Việt Nam. Từ đó, hình thành nên một hồn thơ độc đáo - Hồ Chí Minh. Và tất cả những gì Bác viết nên đều mang một sức hấp dẫn lạ kỳ đối với bao thế hệ người đọc. Trong đó, chúng ta không thể không nhắc đến "Tức cảnh Pác Bó" - một bài thơ được sáng tác vào tháng 2 năm 1941, tại hang Pác Bó thuộc huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng. Qua bài thơ, chúng ta thấy được một nếp sống sinh hoạt và phong thái làm việc của vị lãnh tụ kính yêu Chí Minh.

Mở đầu bài thơ là bức tranh sinh hoạt đời thường đầy đơn sơ:

"Sáng ra bờ suối tối vào hang"

Chỉ với bốn chữ ngắn gọn, được phân chia rõ ràng thành hai vế đối xứng, Bác đã vẽ nên một bức tranh sinh động về nhịp sống thường ngày nơi núi rừng Pác Bó. Nhịp thơ 4/3 cùng sự kết hợp của cặp từ "sáng-tối", "ra-vào" tạo ra vòng quay tuần hoàn, luân phiên trong một ngày. Đọc câu thơ, ta cảm nhận được sự hòa hợp giữa con người với thiên nhiên, núi rừng. Bác làm việc bên suối, nghỉ ngơi trong hang gần đó. Suối và hang chỉ ở rất gần nhau, tạo thành đôi bạn gắn bó, thân thiết. Bác sống chan hòa với thiên nhiên, tận hưởng mọi thứ từ nơi này, lấy đó làm động lực để vượt qua những khó khăn, thử thách của cuộc đời.

Đến hai câu thơ tiếp theo, Bác đã bộc lộ niềm vui sướng, thú vị khi được sống và làm việc tại Pác Bó:

"Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng"

Sau bao nhiêu năm bôn ba tìm đường cứu nước, giờ đây, Bác được trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Mặc dù công việc hết sức to lớn, nặng nề, phải lo lắng muôn mặt nhưng Bác vẫn dành thời gian chăm chút cho cuộc sống của mình. Dù là trong hoàn cảnh nào, Bác vẫn thích nghi nhanh chóng và vượt qua mọi gian khổ. Bữa ăn có phần đạm bạc, thiếu thốn nhưng Bác luôn cảm thấy vui vẻ, thoải mái vì xung quanh mình lúc nào cũng có thiên nhiên đồng hành.

Hai câu thơ cuối khép lại bài thơ là lời khẳng định của Bác về con đường cách mạng vô cùng khó khăn, nguy hiểm nhưng với sự đồng lòng của nhân dân, chắc chắn sẽ giành được thắng lợi:

"Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng
Cuộc đời cách mạng thật là sang!"

Giữa núi rừng Pác Bó hoang vu, vắng lặng, Bác vẫn không lùi bước, vẫn đứng vững, kiên cường và dũng cảm. Bàn làm việc của Bác chỉ là một phiến đá rêu phong, phẳng mịn. Điều đó chứng tỏ nơi đây ẩn chứa rất nhiều tiềm tàng, là nơi Bác đặt trọn niềm tin vào tương lai tươi sáng của đất nước Việt Nam. Con đường cách mạng chắc hẳn sẽ còn lắm gian nan, vất vả nhưng với niềm tin và hy vọng mà Bác đang nắm giữ, ngày giải phóng đất nước sẽ không còn xa nữa. Hai chữ "sang" ở cuối bài thơ tạo nên nét chấm phá bất ngờ, làm bừng sáng tinh thần của cả bài thơ. Nhờ có nó, người đọc nhận ra tiền đồ rộng mở của cách mạng ta.

Như vậy, "Tức cảnh Pác Bó" đã khắc họa một cách sinh động, chân thực hình ảnh Bác Hồ khi sống và làm việc ở Pác Bó. Qua đó, ta càng thêm ngưỡng mộ, kính yêu và biết ơn vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc.