bài "Đòi khổ" của Nguyễn Khải

câu 1. * Ngôi kể: Truyện ngắn sử dụng ngôi kể thứ nhất, xưng "tôi", tức là người kể chuyện trực tiếp tham gia vào câu chuyện, trải nghiệm và quan sát mọi sự kiện.
* Điểm nhìn: Điểm nhìn của truyện được đặt vào nhân vật "tôi", người hàng xóm của chị Vách. Từ vị trí này, "tôi" có thể quan sát, lắng nghe và cảm nhận rõ nét cuộc sống của gia đình chị Vách, đặc biệt là qua những chi tiết nhỏ nhặt, những hành động, cử chỉ của từng thành viên trong gia đình.

Phân tích:

Việc lựa chọn ngôi kể thứ nhất và điểm nhìn từ người hàng xóm tạo nên hiệu quả nghệ thuật độc đáo:

* Tăng tính chân thực: Ngôi kể thứ nhất giúp câu chuyện trở nên gần gũi, chân thật hơn bởi nó được kể lại từ góc nhìn của một người trực tiếp chứng kiến, trải nghiệm.
* Thể hiện sự đồng cảm: Qua điểm nhìn của người hàng xóm, tác giả thể hiện sự đồng cảm sâu sắc đối với hoàn cảnh của chị Vách, một người phụ nữ nghèo khổ, lam lũ, chịu đựng nhiều thiệt thòi trong cuộc sống.
* Khám phá chiều sâu tâm lý: Ngôi kể thứ nhất cho phép tác giả khám phá sâu sắc tâm tư, tình cảm của nhân vật "tôi", từ đó phản ánh những suy nghĩ, cảm xúc của người kể chuyện đối với cuộc sống của chị Vách.

Nhìn chung, ngôi kể thứ nhất và điểm nhìn từ người hàng xóm góp phần tạo nên một bức tranh chân thực, đầy cảm động về số phận bất hạnh của chị Vách, đồng thời khơi gợi suy ngẫm về giá trị của tình người, sự hy sinh thầm lặng và ý nghĩa của cuộc sống.

câu 2. Những từ ngữ, hình ảnh miêu tả vẻ đẹp ngoại hình của chị Vách:

* Gương mặt tươi tắn: Chị Vách sở hữu gương mặt rạng rỡ, tràn đầy sức sống, tạo cảm giác gần gũi, thân thiện.
* Cái miệng với hàm răng đen đều đặn khi nói khi cười duyên dáng lạ lùng: Hàm răng đen đều đặn là nét đặc trưng của người Việt Nam truyền thống, kết hợp với nụ cười duyên dáng tạo nên vẻ đẹp mộc mạc, thu hút.
* Da mặt vàng ủng: Da mặt vàng ủng có thể hiểu là làn da khỏe khoắn, rắn rỏi, phản ánh sự lao động vất vả của chị Vách.

Phân tích:

Hình ảnh chị Vách được khắc họa qua những chi tiết cụ thể, giản dị nhưng đầy ấn tượng. Gương mặt tươi tắn, nụ cười duyên dáng, hàm răng đen đều đặn, làn da vàng ủng... tất cả tạo nên một bức tranh về người phụ nữ Việt Nam truyền thống, đẹp đẽ, mạnh mẽ và đầy nghị lực.

câu 3. Trong đoạn trích trên, tác giả Nguyễn Khải sử dụng biện pháp tu từ liệt kê nhằm nhấn mạnh sự vất vả, hy sinh thầm lặng của chị Vách. Tác giả liệt kê hàng loạt những công việc mà chị Vách phải đảm đương: "nuôi hai con", "nuôi mẹ chồng", "chăm sóc mẹ", "ma chay"... Những hành động này được sắp xếp theo trình tự thời gian, từ những việc nhỏ nhặt hằng ngày đến những việc trọng đại trong cuộc đời. Cách liệt kê này tạo nên cảm giác dồn nén, khắc họa rõ nét sự tần tảo, chịu thương chịu khó của người phụ nữ Việt Nam truyền thống.

Bên cạnh đó, việc liệt kê còn góp phần thể hiện sự bất công, thiệt thòi mà chị Vách phải gánh chịu. Chị Vách là một người phụ nữ hiền lành, chăm chỉ, nhưng do hoàn cảnh gia đình nghèo khó, bản thân không được học hành, nên chị luôn bị coi thường, thậm chí bị khinh rẻ. Điều này được thể hiện qua chi tiết: "về đến nhà là vùi đầu vào đọc sách đọc báo, không hỏi đến vợ con được một câu". Sự thiếu quan tâm, sẻ chia của người chồng khiến chị Vách càng thêm cô đơn, vất vả.

Qua đó, tác giả Nguyễn Khải muốn khẳng định giá trị của người phụ nữ trong xã hội. Họ là những người giữ lửa cho gia đình, là hậu phương vững chắc cho chồng con. Tuy nhiên, họ cũng phải đối mặt với nhiều khó khăn, thử thách, thậm chí là sự bất công, thiệt thòi.

câu 4. Vai trò của chi tiết "Chị cười rất tươi: "Ông ấy học cao lắm chú ạ, một rương vàng không bằng một nang chữ. Một đời chỉ biết đánh giặc với đọc sách thôi" trong đoạn trích "Đòi khổ" của Nguyễn Khải là tạo nên sự tương phản giữa quan niệm truyền thống về giá trị vật chất và tinh thần. Chi tiết này nhấn mạnh tầm quan trọng của tri thức và học vấn đối với người đàn ông trong gia đình, đồng thời phản ánh sự khác biệt trong cách nhìn nhận về giá trị giữa nam giới và nữ giới. Người đàn ông trong truyện đặt niềm tin vào sức mạnh của tri thức, khẳng định rằng "một nang chữ" quý giá hơn "một rương vàng", điều này cho thấy ông trân trọng giá trị tinh thần hơn là vật chất. Tuy nhiên, quan niệm này lại trái ngược hoàn toàn với tư tưởng truyền thống, vốn đề cao giá trị vật chất và quyền lực của nam giới. Sự mâu thuẫn này góp phần tạo nên tính bi kịch trong câu chuyện, khi người đàn ông phải chịu đựng nỗi đau đớn về tinh thần do sự bất công và áp bức từ phía xã hội. Đồng thời, chi tiết này cũng gợi lên sự trăn trở về vai trò của phụ nữ trong xã hội, đặc biệt là trong bối cảnh lịch sử đầy biến động. Người phụ nữ trong truyện, dù phải chịu nhiều thiệt thòi và hy sinh, vẫn giữ vững phẩm chất tốt đẹp, luôn lạc quan và kiên cường. Qua đó, tác giả Nguyễn Khải gửi gắm thông điệp về sự đấu tranh giành độc lập và tự do cho phụ nữ, đồng thời ca ngợi ý chí kiên cường và nghị lực phi thường của họ.

câu 5. Câu nói của chị Vách "Người khôn nhọc lo, người dại ăn no lại nằm. Tôi mới là người sướng chứ chú" gợi lên suy nghĩ sâu sắc về cách con người vượt qua những khó khăn, thử thách trong cuộc sống. Câu nói này phản ánh quan niệm truyền thống rằng người khôn ngoan luôn chuẩn bị sẵn sàng cho tương lai, trong khi những người lười biếng chỉ biết hưởng thụ hiện tại mà không lo lắng cho tương lai. Tuy nhiên, câu chuyện của gia đình chị Vách lại cho thấy rằng sự khôn ngoan hay dại dột không đơn thuần chỉ dựa trên hành động hay suy nghĩ mà còn phụ thuộc vào hoàn cảnh cụ thể. Chị Vách, dù không được học hành nhiều, nhưng lại là một người phụ nữ đảm đang, chịu thương chịu khó, luôn hy sinh bản thân để lo cho gia đình. Sự vất vả, nhọc nhằn của chị Vách không phải do chị dại dột mà là do hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn.

Trong cuộc sống, mỗi người đều sẽ gặp phải những khó khăn, thử thách khác nhau. Có những người chọn cách chấp nhận, buông xuôi, chỉ biết hưởng thụ hiện tại mà không lo lắng cho tương lai. Nhưng cũng có những người luôn nỗ lực, cố gắng vượt qua mọi khó khăn, thử thách để đạt được mục tiêu của mình. Điều quan trọng là mỗi người cần có ý chí, nghị lực, tinh thần lạc quan để vượt qua những khó khăn, thử thách đó.

Để vượt qua những khó khăn, thử thách trong cuộc sống, mỗi người cần có những phẩm chất, kỹ năng sau:

* Ý chí, nghị lực: Đây là yếu tố quan trọng nhất giúp con người vượt qua những khó khăn, thử thách. Ý chí, nghị lực giúp con người kiên trì, bền bỉ theo đuổi mục tiêu của mình, không bỏ cuộc trước những thất bại, vấp ngã.
* Tinh thần lạc quan: Tinh thần lạc quan giúp con người nhìn nhận vấn đề một cách tích cực, tìm ra giải pháp phù hợp để vượt qua khó khăn.
* Kỹ năng giải quyết vấn đề: Kỹ năng giải quyết vấn đề giúp con người tìm ra phương án tối ưu để giải quyết những khó khăn, thử thách.
* Sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè, cộng đồng: Sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè, cộng đồng giúp con người có thêm động lực, sức mạnh để vượt qua những khó khăn, thử thách.

Câu chuyện của chị Vách là một minh chứng cho thấy rằng, dù hoàn cảnh có khó khăn đến đâu, nếu có ý chí, nghị lực, tinh thần lạc quan, con người vẫn có thể vượt qua và đạt được thành công.