Truyện ngắn "Gió lạnh đầu mùa" của nhà văn Thạch Lam đã đem đến cho người đọc nhiều cảm xúc. Nổi bật trong tác phẩm là nhân vật Sơn - nhân vật chính của tác phẩm. Nhân vật này đã được nhà văn khắc họa thành công cả về ngoại hình lẫn tâm hồn.
Trong cái thời tiết giá rét của mùa đông, Sơn thức dậy và thấy mọi người trong nhà, đều "đã mặc áo rét cả rồi". Ngoài sân "Gió vi vu làm bốc lên những màn bụi nhỏ, thổi lăn những cái lá khô lạo xạo. Bầu trời không u ám, toàn một màu trắng đục". Những cây lan trong chậu "lá rung động và hình như sắt lại vì rét".
Thế rồi mẹ Sơn bảo chị Sơn bê thúng quần áo ra. Nhìn những chiếc áo bông, áo dạ lông mượt mà, Sơn "xúc động và thương em quá". Cậu chợt nhớ ra mẹ cái Hiên rất nghèo, chỉ có nghề mò cua bắt ốc thì lấy đâu ra tiền mà sắm sửa cho con. Sơn thấy "động lòng thương" cậu Luc càng "tru tréo lên", nói: "Cha mẹ tiên sư nhà nó! Nó phải mặc áo rách như tôi, chứ cứ mặc áo mới như thế mà đi chơi thì nó hơn tôi à?". Khác với sự vô tư của người anh, Sơn đã biết quan tâm và lo lắng cho người khác, dù đó không phải là bạn thân hay hàng xóm láng giềng. Điều này cho thấy Sơn là một cậu bé rất ngoan ngoãn, sống giàu tình cảm và biết thấu hiểu, sẻ chia với đồng loại.
Không chỉ vậy, Sơn còn hiện lên với vẻ đẹp của sự hồn nhiên, ngây thơ. Khi nghe gọi tên mình, Sơn "giật mình và ngẩng đầu lên". Cậu nhìn thấy mấy chú bé ở làng Mỹ Lý kéo nhau đến trường, trong đó có cả Lan - cô bé hàng xóm từ nhỏ. Không ngần ngại, Sơn liền chạy lại chơi cùng các bạn. Có thể thấy, đây là một trong những yếu tố đã góp phần tạo nên thành công cho tác phẩm.
Nhân vật Sơn tuy chỉ là một đứa trẻ nhưng lại có cách cư xử, ứng xử vô cùng văn hóa, đáng ngưỡng mộ. Điều này được thể hiện rõ nét qua mối quan hệ với những người xung quanh. Với em gái, Sơn luôn dành hết tình yêu thương của mình. Hay với bạn bè, Sơn rất hòa đồng, thân thiện. Khi nhìn thấy Hiên - cô bé hàng xóm không có áo ấm để mặc, Sơn đã chạy về nhà lấy áo bông đem cho. Trước sự xuất hiện của chị em Sơn, mẹ cái Hiên rất "cảm động và ôm mặt khóc". Còn mẹ Sơn thì "vẫy hai con lại gần, rồi âu yếm ôm vào lòng".
Có thể thấy rằng, nhân vật Sơn được nhà văn Thạch Lam xây dựng vô cùng tinh tế. Nhờ có cậu mà truyện ngắn "Gió lạnh đầu mùa" trở nên hấp dẫn và gửi gắm được nhiều bài học giá trị.