Các biện pháp tu từ thường gặp

Các biện pháp tu từ thường gặp trong tiếng Việt bao gồm:

* So sánh: Đối chiếu sự vật, hiện tượng này với sự vật, hiện tượng khác dựa trên cơ sở tương đồng để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. Ví dụ: "Anh em như thể tay chân" (Ca dao).
* Nhân hóa: Dùng những từ ngữ, hình ảnh gắn với con người để miêu tả các đồ vật, con vật, cảnh vật… giúp cho các đối tượng cần miêu tả trở nên sinh động, có sức sống và gần gũi với con người. Ví dụ: "Mặt trời nhú lên dần dần, rạng rỡ, tròn trĩnh như lòng đỏ quả trứng thiên nhiên đầy đặn" (Vũ Bằng).
* Ẩn dụ: Gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên của sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. Ví dụ: "Bác đã đi rồi sao Bác ơi!" (Tố Hữu).
* Hoán dụ: Gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên của sự vật, hiện tượng khác có quan hệ gần gũi với nó để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. Ví dụ: "Một cây làm chẳng nên non/ Ba cây chụm lại nên hòn núi cao" (Ca dao).
* Nói quá: Phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của một sự vật, sự việc hay hiện tượng có thật trong thực tế. Ví dụ: "Độc ác thay, trúc Nam Sơn không ghi hết tội/ Dơ bẩn thay, nước Đông Hải không rửa sạch mùi" (Nguyễn Trãi).
* Nói giảm nói tránh: Biểu đạt một cách nhẹ nhàng, tế nhị, giảm đi cảm giác ghê sợ, đau buồn, nặng nề. Ví dụ: "Ông ấy đã ra đi thanh thản" (Thay vì nói "Ông ấy đã chết").
* Liệt kê: Sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay tư tưởng, tình cảm. Ví dụ: "Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là truyền thống quý báu của dân tộc ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng thì tinh thần ấy lại sôi nổi".
* Chơi chữ: Lợi dụng những hiện tượng đồng âm, đa nghĩa của từ để tạo sắc thái dí dỏm, hài hước,... làm câu văn hấp dẫn và thú vị. Ví dụ: "Con cá đối nằm trong cối đá" (Ca dao).

Ngoài ra còn nhiều biện pháp tu từ khác như: Điệp ngữ, chơi chữ, ẩn dụ, hoán dụ, nhân hóa, so sánh... Mỗi biện pháp tu từ đều mang lại hiệu quả nghệ thuật riêng biệt, góp phần làm cho ngôn ngữ thêm phong phú, giàu sức biểu cảm.