Phân tích vẻ đẹp của nhân vật Thúy Kiều trong đoạn trích “Chị em Thúy Kiều” (Nguyễn Du) để làm rõ phẩm chất người phụ nữ xưa.

Nguyễn Du là đại thi hào dân tộc Việt Nam, danh nhân văn hóa thế giới. Truyện Kiều là tập đại thành của ông kết tinh những giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc. Chỉ bằng hai mươi bốn câu thơ lục bát, nhà thơ đã khắc họa một cách thần tình vẻ đẹp và tài sắc của hai chị em Thuý Kiều, Thuý Vân, đặc biệt là vẻ đẹp của Thuý Kiều. Đây là đoạn thơ hay nhất, đẹp nhất trong "Truyện Kiều".

Bốn câu đầu, Nguyễn Du giới thiệu vị thứ trong gia đình: Thứ chi em Thúy Kiều là Thúy Vân là cô gái "tính đã thuỳ mị nết na lại thêm có dung nhan tươi tắn". Mượn cách nói ước lệ tượng trưng, lấy thiên nhiên làm chuẩn mực cho vẻ đẹp con người, nhà thơ giúp ta hình dung Thúy Vân là cô gái đẹp dịu dàng, phúc hậu:

Vân xem trang trọng khác vời
Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang
Hoa cười ngọc thốt đoan trang
Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da.

Sắc đẹp của Thúy Vân là sắc đẹp của một thiếu nữ "đoan trang", "trang trọng khác vời"; rất quý phái. Nàng sở hữu khuôn mặt "đầy đặn", tươi sáng như vầng trăng, mắt phượng, mày ngài, miệng cười tươi như hoa, giọng nói trong trẻo thốt ra từ hàm răng ngà ngọc và mái tóc của nàng óng ả hơn cả mây trời, làn da trắng hơn tuyết. Thiên nhiên cũng phải "thua", phải "nhường" trước sắc đẹp của nàng. Bằng một loạt biện pháp so sánh, ẩn dụ, tượng trưng, tác giả đã tái hiện thật sống động, cụ thể, rực rỡ sắc đẹp kiều diễm của Thúy Vân. Chắc chắn rằng trong ngày đính hôn, Thúy Vân đã khiến mọi người kinh ngạc và thầm ngưỡng mộ. Nhưng Nguyễn Du không dừng lại ở đó, ngòi bút của ông trở nên tinh tế hơn khi miêu tả vẻ đẹp của Thúy Kiều.

Kiều càng sắc sảo mặn mà
So bề tài sắc lại là phần hơn
Làn thu thuỷ, nét xuân sơn
Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh
Một hai nghiêng nước nghiêng thành
Sắc đành đòi một, tài đành hoạ hai.

Khác với bức chân dung của Thúy Vân, bức chân dung của Thúy Kiều được đặt trong mối quan hệ với thiên nhiên, gợi lên qua cụm từ "Làn thu thủy, nét xuân sơn". Nhà thơ vẫn dùng thủ pháp ước lệ tượng trưng để miêu tả sắc đẹp của nàng. Mắt nàng trong như nước hồ thu, lông mày nàng tươi đẹp như dáng núi mùa xuân. Qua đôi mắt trong sáng ấy, trí tuệ và tâm hồn của nàng toát lên khiến thiên nhiên phải ghen ghét đố kị: "Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh". Nàng xinh đẹp tuyệt trần nên có thể "nghiêng nước nghiêng thành". Không chỉ xinh đẹp tuyệt trần, Thúy Kiều còn có tài năng xuất chúng. Tài năng của nàng đạt tới mức lí tưởng theo quan niệm thẩm mĩ phong kiến, gồm đủ cả cầm, kì, thi, hoạ. Đặc biệt nhất, nàng giỏi về âm luật đến mức có thể "làu bậc ngũ âm" và sáng tác những khúc nhạc bất hủ.

Nhà thơ đã dành tám câu tả tài năng của Kiều. Điều đó khẳng định nàng là một tài năng hiếm thấy trên đời. Nguyễn Du đã sử dụng thủ pháp liệt kê nhằm tô đậm cái tài, cái sắc của nàng Kiều. Hơn nữa, nó còn góp phần hé mở về cuộc đời éo le của Kiều. Bởi vì, "Chữ tài liền với chữ tai một vần".

Sau khi miêu tả vẻ đẹp của hai chị em Thúy Kiều, Nguyễn Du bắt đầu đưa họ vào chốn lầu son gác tía:

Đầu lòng hai ả tố nga
Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân
Mai cốt cách, tuyết tinh thần
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười.

Hai nàng mang cốt cách thanh cao như mai, tinh thần trắng trong như tuyết. Mỗi người có vẻ đẹp riêng và đều đạt đến độ hoàn mĩ "mười phân vẹn mười". Tuy vậy, họ sống trong gia đình nề nếp, được giáo dục chu đáo:

Êm đềm trướng rủ màn che,
Tường đông ong bướm đi về mặc ai.

Cuộc sống của hai chị em diễn ra êm đềm, bình lặng trong khuôn phép, lễ giáo. Họ chắc mẩm sẽ có một cuộc sống hạnh phúc ở phía trước. Đoạn thơ đã khắc họa trước mắt người đọc vẻ đẹp duyên dáng, trong sáng và tinh khôi của hai chị em Thuý Kiều, Thuý Vân, đặc biệt là nàng Kiều. Với ngòi bút của một thiên tài, Nguyễn Du đã tạo nên những vần thơ đẹp đẽ, mĩ mãn nhất, vẽ nên bức chân dung có một không hai trong lịch sử văn học cổ Việt Nam.