Lê Diệu Lan là một nhà nghiên cứu văn học, đồng thời cũng là một giảng viên tại trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Bà đã đóng góp rất nhiều công sức trong việc biên soạn sách giáo khoa môn Ngữ Văn lớp 11. Trong đó, đoạn trích "Tiếng Việt giàu và đẹp" nằm ở trang 86, sách giáo khoa Ngữ Văn 11, tập 2, được trích từ cuốn "Tiếng Việt giàu và đẹp". Đây là một tài liệu tham khảo hữu ích dành cho giáo viên và học sinh muốn tìm hiểu thêm về cách sử dụng tiếng Việt hiệu quả.
Đoạn trích được chia thành hai phần chính. Phần đầu tiên nêu lên những khó khăn mà tiếng Việt phải đối mặt khi tiếp thu các yếu tố ngoại lai. Tuy nhiên, dù chịu ảnh hưởng bởi nhiều ngôn ngữ khác nhau, tiếng Việt vẫn giữ được nét riêng biệt và độc đáo. Điều này được giải thích bằng sự sáng tạo không ngừng nghỉ của nhân dân ta. Phần thứ hai khẳng định sức sống mãnh liệt của tiếng Việt, bất chấp mọi thử thách của thời gian và hoàn cảnh lịch sử.
Trong quá trình phân tích, tác giả đã sử dụng nhiều ví dụ cụ thể để minh họa cho luận điểm của mình. Chẳng hạn, việc vay mượn từ Hán Việt hay từ tiếng Pháp, tiếng Anh... đều phản ánh sự đa dạng và phong phú của tiếng Việt. Đồng thời, tác giả cũng đưa ra những nhận xét sắc sảo về đặc trưng của từng loại từ ngữ, giúp người đọc hiểu rõ hơn về bản chất của tiếng Việt.
Về nghệ thuật, đoạn trích được viết bằng ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu nhưng vẫn giàu tính biểu cảm. Bên cạnh đó, tác giả còn kết hợp khéo léo giữa lí lẽ sắc bén và dẫn chứng cụ thể để tăng tính thuyết phục cho bài viết. Ngoài ra, việc sử dụng phép so sánh, ẩn dụ cũng góp phần làm nổi bật vẻ đẹp của tiếng Việt.
Câu văn "Ông già lào dũng cảm và trung thực đã trao tất cả cho Ngạn, với một lời dặn: 'Mảnh đất này là đất Việt Nam. Anh là người chiến sĩ bộ đội Việt Nam, anh hãy giữ lấy'" mang ý nghĩa sâu sắc về trách nhiệm bảo vệ và gìn giữ tiếng Việt. Hình ảnh "ông già lào" tượng trưng cho truyền thống lịch sử lâu đời của tiếng Việt, còn "Ngạn" đại diện cho thế hệ trẻ cần kế thừa và phát huy giá trị của tiếng mẹ đẻ. Lời dặn của "ông già lào" nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc thông qua việc sử dụng tiếng Việt.
Ngày nay, tiếng Việt đang đứng trước nguy cơ bị mai một do xu hướng hội nhập quốc tế. Vì vậy, việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Là học sinh, chúng ta cần nhận thức rõ ràng về trách nhiệm của mình trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của tiếng Việt. Mỗi người hãy tự giác học tập, trau dồi kiến thức về ngôn ngữ để sử dụng đúng đắn, tránh lạm dụng từ ngữ nước ngoài. Chúng ta cũng nên tuyên truyền, vận động mọi người cùng chung tay bảo vệ tiếng Việt, góp phần xây dựng nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc.