Phân tích hình ảnh sông Đà trong đoạn trích “Người lái đò sông Đà” của Nguyễn Tuân. Qua đó, nhận xét phong cách nghệ thuật của tác giả.

Nguyễn Tuân là nhà văn lớn của nền văn học hiện đại Việt Nam. Mỗi tác phẩm của ông đều là một bài ca về cái đẹp của cuộc sống, của con người với tư tưởng, tình cảm gắn bó với đất nước quê hương. Nguyễn Tuân được người đọc đặc biệt chú ý về phong cách nghệ thuật rất riêng và rất độc đáo của ông. Trong mỗi trang viết của mình, Nguyễn Tuân luôn thể hiện tình cảm sâu nặng với đất nước, với con người, nhất là những con người lao động, những người nghệ sĩ, những người hi sinh thầm lặng cho tổ quốc. Người lái đò sông Đà là một trong những tác phẩm tiêu biểu cho xu hướng tìm về quá khứ để ngợi ca những vẻ đẹp của con người và ý thức khẳng định bản lĩnh, tài hoa của người nghệ sĩ trên dòng sông của lịch sử. Đoạn trích đã cho ở phần Đọc hiểu là một minh chứng rõ nét cho điều đó.
Đoạn trích Người lái đò sông Đà là kết quả của nhiều dịp Nguyễn Tuân đến Tây Bắc trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, đặc biệt là kết quả của một chuyến đi thực tế Tây Bắc năm 1958. Nguyễn Tuân đến với nhiều vùng đất khác nhau, sống với bộ đội, thanh niên xung phong, công nhân cầu đường và đồng bào các dân tộc thuộc các tỉnh Sơn La, Lai Châu, Điện Biên,... Thực tiễn xây dựng cuộc sống mới đã đem lại cho nhà văn nguồn cảm hứng sáng tạo. Đến với Tây Bắc, đến với thiên nhiên núi rừng hùng vĩ, nhà văn bắt gặp một hiện thực đầy chất thơ khi mà con người đang ngày đêm góp sức mình xây dựng cuộc sống mới. Trong vai trò một khách chinh phu, một thư sinh ham xê dịch, Nguyễn Tuân muốn hòa mình vào cuộc sống mới bằng những trang viết. Nhà văn mong muốn góp tiếng nói ca ngợi thiên nhiên và con người Tây Bắc.
Tác phẩm Người lái đò sông Đà là thành quả của chuyến đi thực tế ấy. Tác phẩm được in trong tập tùy bút Sông Đà (1960). Đây là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Nguyễn Tuân sau Cách mạng tháng Tám.
Sông Đà là tập tùy bút được in trong tập tùy bút Sông Đà (1960), gồm 15 bài tùy bút và một bài thơ ở dạng phác thảo. Tác phẩm được viết trong thời kì xây dựng CNXH ở miền Bắc. Đó là một tác phẩm viết về một con sông, nhưng còn là một tác phẩm viết về cuộc đời.
Trong tác phẩm này, Nguyễn Tuân đã miêu tả con sông Đà không thuần túy chỉ là một con sông thiên nhiên. Mà dưới ngòi bút của tác giả, nó trở thành một sản phẩm nghệ thuật tuyệt vời của tạo hoá. Nó mang một tâm hồn, một linh hồn, một vẻ đẹp phong phú, đa dạng, lúc dịu dàng đằm thắm, lúc trữ tình, thơ mộng, lúc hùng tráng dữ dội.
Cả hai mặt hung bạo và trữ tình này đã tạo nên cái vẻ đẹp đa dạng, phong phú của con sông Đà. Và Nguyễn Tuân với một tình yêu thiên nhiên tha thiết, nồng nàn, say đắm đã phát hiện ra những nét đáng yêu, đáng nhớ của con sông.
Trước hết, sông Đà được xem là con sông của "dòng sông trắng – lá cây xanh". Hình ảnh này khiến ta liên tưởng tới vẻ đẹp thơ mộng, trữ tình của dòng sông Đà. Dòng sông Đà hiện lên với vẻ đẹp nên thơ, dịu dàng, bình lặng. Nước sông Đà xuân, thu "lừ lừ chín đỏ như da mặt một người bầm đi vì rượu bữa, lừ lừ cái màu đỏ giận dữ ở một người bất mãn bực bội gì mỗi độ thu về".
Bên cạnh đó, sông Đà còn được miêu tả với vẻ đẹp của âm thanh. Tiếng nước thác réo gần xa lẫn vào tiếng hơi gió thổi qua các bãi ngô, nương lúa non. Tiếng thác nước lúc gần lúc xa, lúc to lúc nhỏ, khi oán trách, khi van xin, khi khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo. Thật là một bức tranh sơn thuỷ hữu tình!
Nhưng bên cạnh vẻ đẹp thơ mộng, trữ tình, sông Đà còn mang vẻ đẹp của một con thủy quái hung dữ. Con sông Đà "nén đau" đẻ ra thác nước, thác nước cứ man dại làm mình, làm mẩy trên sông Đà. Thác nước càng được miêu tả tỉ mỉ bao nhiêu thì càng thấy sự hung dữ, dữ dội bấy nhiêu.
Nước thác mới rầm rộ, ào ào, dữ dội biết bao "như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu tre nứa nổ lửa… phụt cháy lên như mười ngàn ngọn đuốc khổng lồ". Không chỉ vậy, vách đá bờ sông cũng dựng đứng "đá bờ sông dựng vách thành", lòng sông "Lại như quãng Tà Mường Vát phía dưới Sơn La. Trên sông bỗng có những cái hút nước giống như cái giếng bê tông thả xuống sông để chuẩn bị làm móng cầu". Tất cả những chi tiết đó đã khắc hoạ vẻ đẹp hung bạo, dữ dội của sông Đà.
Qua hình tượng sông Đà, Nguyễn Tuân bộc lộ niềm kiêu hãnh, tự hào về non sông gấm vóc của đất nước. Đồng thời, nhà văn còn thể hiện tình yêu quê hương đất nước thiết tha, sâu đậm.
Với ngôn ngữ điêu luyện, giàu chất điện ảnh, Nguyễn Tuân đã vẽ nên một bức tranh sông Đà vừa hung bạo, vừa trữ tình. Qua đó, nhà văn bộc lộ tình yêu thiên nhiên, yêu đất nước tha thiết, sâu đậm.
Như vậy, qua đoạn trích, chúng ta đã thấy được vẻ đẹp của sông Đà vừa hung bạo, vừa trữ tình. Đồng thời, chúng ta cũng thấy được phong cách nghệ thuật độc đáo của Nguyễn Tuân.