Nguyễn Đình Thi là một trong những gương mặt tiêu biểu của nền văn học Việt Nam thế kỷ XX. Ông đã để lại dấu ấn đậm nét trong lòng độc giả qua nhiều tác phẩm đa dạng, bao gồm tiểu thuyết, kịch, lý luận phê bình và thơ ca. Thơ của Nguyễn Đình Thi mang đậm bản sắc riêng biệt, vừa tự do phóng khoáng, vừa hàm súc, sâu lắng. Trong đó, bài thơ Nhớ được xem là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của ông, ghi dấu ấn sâu đậm trong lòng độc giả.
Bài thơ Nhớ được sáng tác vào mùa xuân năm 1947 tại căn cứ địa Việt Bắc, trong giai đoạn kháng chiến chống thực dân Pháp. Tác phẩm này phản ánh tâm trạng của người chiến sĩ khi phải xa rời hậu phương, đồng thời thể hiện tình cảm sâu nặng của họ dành cho quê hương, gia đình, và người thân yêu.
Một trong những nét đặc sắc nổi bật của bài thơ Nhớ là sự kết hợp hài hòa giữa hai yếu tố chính: tình cảm và hình ảnh. Tình cảm được thể hiện qua những dòng thơ da diết, tha thiết, bộc lộ trực tiếp nỗi nhớ nhung da diết của người lính đối với người con gái ở hậu phương. Hình ảnh được sử dụng một cách tinh tế, giàu sức gợi, tạo nên một bức tranh thơ mộng, lãng mạn, đầy chất thơ.
Trước hết, ta thấy được tình cảm sâu nặng của nhân vật trữ tình dành cho người con gái. Nỗi nhớ ấy được thể hiện qua hàng loạt hình ảnh ẩn dụ, so sánh:
"Anh nhớ em mỗi bước đường anh bước
Mỗi tối anh nằm, mỗi miếng anh ăn."
Những hình ảnh cụ thể, chân thật như "bước đường", "tối anh nằm", "miếng anh ăn" được sử dụng để diễn tả sự gắn bó, mật thiết giữa người lính và người con gái ở hậu phương. Họ luôn bên nhau, chia sẻ mọi niềm vui, nỗi buồn, khó khăn, gian khổ trong cuộc sống.
Bên cạnh đó, bài thơ còn thể hiện sự hy sinh thầm lặng của người lính. Dù phải xa rời hậu phương, nhưng họ vẫn luôn hướng về quê hương, đất nước, sẵn sàng chiến đấu vì độc lập, tự do của Tổ quốc:
"Anh nhớ em như anh nhớ chuột nhớ trăng
Như sông nhớ nguồn, như biển nhớ sóng."
Hình ảnh "chuột nhớ trăng", "sông nhớ nguồn", "biển nhớ sóng" được sử dụng như những ẩn dụ cho nỗi nhớ da diết, mãnh liệt của người lính đối với quê hương, đất nước. Họ sẵn sàng hy sinh tuổi thanh xuân, xương máu của mình để bảo vệ mảnh đất thiêng liêng, giữ gìn độc lập, tự do cho dân tộc.
Ngoài ra, bài thơ Nhớ còn thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của người lính. Họ là những con người dũng cảm, lạc quan, yêu đời, luôn hướng về phía trước:
"Anh đi tới đâu, anh nhớ tới đấy
Anh đi tới đâu, anh nhớ tới đấy."
Hai câu thơ ngắn gọn, súc tích nhưng chứa đựng một thông điệp ý nghĩa về tinh thần lạc quan, yêu đời của người lính. Dù phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, gian khổ, họ vẫn luôn giữ vững niềm tin vào tương lai tươi sáng, vào ngày mai chiến thắng.
Về nghệ thuật, bài thơ Nhớ có nhiều nét đặc sắc. Trước hết, đó là ngôn ngữ giản dị, mộc mạc nhưng giàu sức gợi. Tác giả sử dụng những từ ngữ quen thuộc, gần gũi với đời sống hằng ngày để diễn tả tâm trạng của người lính một cách chân thực, xúc động. Bên cạnh đó, bài thơ còn sử dụng nhiều biện pháp tu từ như ẩn dụ, so sánh, điệp ngữ,... góp phần làm tăng thêm sức biểu cảm cho tác phẩm.
Tóm lại, bài thơ Nhớ của Nguyễn Đình Thi là một tác phẩm hay, giàu ý nghĩa. Qua bài thơ, chúng ta cảm nhận được tình yêu quê hương, đất nước tha thiết, nồng nàn của người lính Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Đồng thời, bài thơ cũng thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của người lính, đó là sự dũng cảm, lạc quan, yêu đời, luôn hướng về phía trước.