Bằng cảm nhận về đoạn trích “Chữ người tử tù” của Nguyễn Tuân, hãy phân tích mối quan hệ giữa cái đẹp và cái thiện trong văn học trung đại Việt Nam. Gợi ý mở rộng: Theo em, cái đẹp trong tâm hồn có cò...

Nguyễn Tuân là nhà văn lớn, ông có vị trí quan trọng và đóng góp không nhỏ cho nền văn học Việt Nam hiện đại. Trước cách mạng ông thoát li hiện thực, tìm về một thời vang bóng, tập Vang bóng một thời chính là tập truyện tiêu biểu nhất cho phong cách của ông trước cách mạng. Trong đó ta không thể không nhắc đến Chữ người tử tù với niềm trân trọng thú viết chữ tao nhã truyền thống.

Chữ người tử tù xây dựng thành công tuyến nhân vật chính diện với những nhân vật lý tưởng, phi thường. Nổi bật lên là Huấn Cao – một vị anh hùng sa cơ, thất thế nhưng vẫn hiên ngang, dũng liệt khiến cho người người khâm phục. Nhân vật đã ghi dấu ấn bằng tài hoa, khí phách hiên ngang, thiên lương trong sáng và cả sự tiếc nuối của một thời hán học huy hoàng.

Huấn Cao xuất hiện trực tiếp ở đoạn mở đầu tác phẩm bằng một cảnh tượng rất đặc biệt, rất độc đáo. Đó là cảnh cho chữ trong nhà giam. Nhà văn đã khéo léo tạo ra một tình huống độc đáo ấy là cuộc gặp gỡ giữa hai con người hoàn toàn trái ngược nhau. Một Huấn Cao được biết đến với tài văn võ song toàn, văn hay chữ đẹp nổi tiếng khắp vùng tỉnh Sơn giờ đây bị giam cầm trong nhà lao đợi ngày ra pháp trường xử tử. Còn quản ngục ngược lại là người cai quản nơi đây, nắm trong tay quyền lực nhưng lại phải kính trọng, nể phục tên tù án chém. Trên bình diện xã hội họ hoàn toàn trái ngược nhau, một người đấu tranh chống lại chế độ phong kiến, một người lại là đại diện cho chế độ phong kiến ấy. Nhưng trên phương diện tài năng lại có sự giống nhau bởi cả hai đều có tấm lòng yêu cái đẹp. Từ đó, Nguyễn Tuân đã đặt họ vào tình huống đối sánh, cho họ giao thoa cùng nhau để có thể bộc lộ hết vẻ đẹp của mỗi người.

Trước tiên vẻ đẹp của Huấn Cao trong tác phẩm trước hết thể hiện ở tài năng viết thư pháp. Ông nổi tiếng khắp vùng tỉnh Sơn về tài văn võ song toàn. Là một người có chí lớn nhưng lại bị cầm tù bởi một chế độ triều đình thối nát, tàn bạo. Tuy vậy, vào những giây phút cuối cùng của cuộc đời, ông vẫn hiên ngang, vẫn ung dung thanh cao. Hình ảnh Huấn Cao hiện lên rõ nét hơn tại căn buồng giam tối tăm. Người đọc có thể nhận thấy sự đối nghịch giữa cảnh và người. Cảnh lụi tàn với ánh đèn đỏ rực, bụi bờ, khói tỏa, ấy thế mà con người ở đó lại hiện lên đầy uy nghi, chính nghĩa. Huấn Cao xuất hiện với một tư thế đường hoàng, đĩnh đạc, không chịu nhún nhường trước bất kỳ thứ gì. Ông rất điềm tĩnh và bình thản, khiến cho những kẻ đao phủ cũng phải chùn tay. Vào buổi sáng hôm sau ông thậm chí còn lạnh lùng trước sự trừng phạt khắc nghiệt là cái chết.

Không chỉ vậy, ẩn sâu bên trong con người Huấn Cao là một tâm hồn trong sáng, cao đẹp. Ông là hiện thân của một con người hoàn hảo, không chỉ tài hoa uyên bác mà còn có trái tim nhân hậu. Ông sẵn sàng cho chữ, sẵn sàng khuyên răn những kẻ tri kỷ. Với ông cho chữ là một việc làm thiêng liêng và cao quý lắm. Bởi nét chữ của ông gắn liền với lí tưởng khát vọng của một đời người. Nó xứng đáng được trưng bày ở nơi sang trọng, sáng sủa. Và nó càng chỉ được viết khi người cho chữ đạt đến cái TÂM và THIÊN LƯƠNG mới có thể cho. Ở con người ấy còn ngời sáng lên một thiên lương trong sáng, thuần khiết. Ông không bao giờ ép mình cho chữ vì vàng ngọc hay quyền thế. Khi biết được tấm lòng biệt nhỡn liên tài của quản ngục, ông vui vẻ chấp nhận và dành đêm cuối cùng của mình để viết chữ cho viên quản ngục. Huấn Cao còn cảm động biết bao trước sự biệt đãi của quản ngục, thậm chí ông còn hối hận tại sao lại chậm trễ khi chưa kịp đền đáp ân tình của quản ngục. Qua đó ta thấy được ông là con người rất biết quý trọng tình bạn, trân trọng những người biét thưởng thức cái đẹp.

Có thể nói rằng, Huấn Cao là một người anh hùng sa cơ lỡ vận nhưng vẫn mang trong mình tấm lòng thiên lương trong sáng. Ông không chỉ có tài năng tuyệt diệu mà còn có nhân cách cao đẹp. Qua bức chân dung kì vĩ của Huấn Cao, Nguyễn Tuân bí mật gửi gắm niềm ngưỡng mộ của mình đối với những trí thức có tài hoa, biết tôn thờ và giữ gìn cái đẹp. Đồng thời ông cũng bộc lộ tấn bi kịch của họ trong cuộc sống, đặc biệt là bi kịch về nhân phẩm.

Trong truyện ngắn Chữ người tử tù, Nguyễn Tuân đã thành công trong việc tạo dựng tình huống truyện độc đáo, đồng thời miêu tả diễn biến tâm lý nhân vật tinh tế. Ngôn ngữ của Nguyễn Tuân giàu tính tạo hình, giàu cảm xúc và đậm chất lịch lãm, tài hoa. Xứng đáng là một cây bút tài hoa bậc thầy trong việc sử dụng ngôn ngữ.

Xã hội hiện nay dù có nhiều thay đổi nhưng cái đẹp, cái thiện vẫn luôn song hành cùng nhau. Chúng ta cần giữ gìn và phát huy những nét đẹp truyền thống của dân tộc. Điều đó đã được thể hiện trong cuộc sống hằng ngày (lễ hội, trang phục truyền thống...). [/INST]