Đọc đoạn trích sau: (1) Ta lớn lên khao khát những chân trời Những mảnh đất chân mình chưa bén được Những biển khơi chứa mặt trời đỏ rực Những ngàn sao trôi miết giữa màu xanh Ôi có cách gì ta được...

Trúc anh Đào

I. PHẦN ĐỌC HIỂU

Câu 1. Xác định thể thơ và nhân vật trữ tình trong đoạn trích trên.

• Thể thơ: Đoạn trích được viết theo thể thơ tự do. Thể thơ này không bị ràng buộc bởi số câu, số chữ hay vần điệu cố định, tạo sự linh hoạt trong việc biểu đạt cảm xúc và ý tưởng.
• Nhân vật trữ tình: Nhân vật trữ tình trong đoạn trích là "Ta" (ngôi thứ nhất số ít), thể hiện cái tôi cá nhân của tác giả, đại diện cho thế hệ trẻ Việt Nam lúc bấy giờ, tràn đầy khát vọng và lý tưởng.

Câu 2. Chỉ ra một số hình ảnh, từ ngữ đặc sắc viết về đất nước và khát vọng của nhân vật trữ tình có trong phần 1 đoạn trích.

Một số hình ảnh, từ ngữ đặc sắc trong phần 1 đoạn trích:

• Về đất nước/thế giới: "những chân trời", "Những mảnh đất chân mình chưa bén được", "Những biển khơi chứa mặt trời đỏ rực", "Những ngàn sao trôi miết giữa màu xanh", "vũ trụ chớp bùng nên sự sống", "thiên thể xa xôi".
• Về khát vọng của nhân vật trữ tình: "khao khát", "muốn ôm choàng hết tất cả trời mây", "Trái tim ta nặng trĩu những mê say", "Sẽ gieo xuống làm âm vang mặt đất".

Câu 3. Xác định và phân tích tác dụng biện pháp tu từ có trong đoạn thơ sau: Ta lớn lên khao khát những chân trời Những mảnh đất chân mình chưa bén được Những biển khơi chứa mặt trời đỏ rực Những ngàn sao trôi miết giữa màu xanh

• Biện pháp tu từ:Liệt kê: "Những chân trời", "Những mảnh đất chân mình chưa bén được", "Những biển khơi chứa mặt trời đỏ rực", "Những ngàn sao trôi miết giữa màu xanh".
• Điệp ngữ: "Những...".
• Tác dụng:Biện pháp liệt kê và điệp ngữ "Những..." có tác dụng nhấn mạnh, mở rộng không gian và thời gian khát vọng của nhân vật trữ tình. Không chỉ dừng lại ở đất nước, con người mà còn vươn tới những chân trời mới, những vùng đất xa xôi, những biển khơi rộng lớn và thậm chí là những ngàn sao trong vũ trụ bao la.
• Nó gợi lên một khát vọng mãnh liệt, vô biên, không giới hạn của tuổi trẻ muốn khám phá, chinh phục và hòa mình vào thế giới rộng lớn. Đồng thời, nó cũng thể hiện một tâm hồn rộng mở, phóng khoáng của nhân vật trữ tình.

Câu 4. Em hiểu như thế nào về 2 dòng thơ "Trái tim ta nặng trĩu những mê say / Sẽ gieo xuống làm âm vang mặt đất"?

Hai dòng thơ "Trái tim ta nặng trĩu những mê say / Sẽ gieo xuống làm âm vang mặt đất" thể hiện:

• Trái tim "nặng trĩu những mê say": Cho thấy một tình cảm, một niềm say mê mãnh liệt, nồng nàn đến mức tràn đầy, không thể chứa đựng hết. "Mê say" ở đây có thể hiểu là tình yêu cuộc sống, yêu con người, yêu lý tưởng, yêu khát vọng được cống hiến.
• "Sẽ gieo xuống làm âm vang mặt đất": Biểu đạt một khát vọng cống hiến, dâng hiến bản thân mình cho cuộc đời, cho đất nước. Những tình cảm, lý tưởng, sức trẻ và niềm say mê ấy không chỉ dừng lại ở bên trong mà sẽ được biến thành hành động cụ thể, hữu ích, tạo ra những giá trị, những dấu ấn vang dội, có sức lan tỏa rộng lớn trên mặt đất này. Đây là lời hứa, là quyết tâm của một thế hệ muốn sống và cống hiến trọn vẹn.

Câu 5. Tác giả muốn nói với độc giả điều gì trong phần 2 của đoạn trích? Nhà thơ đã dùng phương tiện ngôn ngữ nào để chuyển tải điều đó?

• Điều tác giả muốn nói: Trong phần 2, tác giả muốn khẳng định rằng, mặc dù có những khát vọng lớn lao vươn ra thế giới, vũ trụ, nhưng điều quan trọng và ý nghĩa nhất lại nằm ở hiện thực cuộc sống hôm nay, trên chính mảnh đất quê hương, gắn bó với nhân dân, bè bạn. Tác giả muốn nhắn nhủ rằng chân lý, ý nghĩa của cuộc sống và "ánh sáng của Con Người" không phải tìm kiếm ở đâu xa xôi mà chính là trong cuộc đời bình dị, trong những mối quan hệ thân thuộc, trong những đóng góp cụ thể cho cộng đồng. Cuộc sống vô hạn, ý nghĩa không nằm ở những điều huyền ảo mà ở những giá trị nhân văn, tình người hiện hữu.
• Phương tiện ngôn ngữ:Ngôn ngữ đối thoại, thủ thỉ: Sử dụng từ ngữ "em ơi" tạo cảm giác gần gũi, tâm tình, như đang trò chuyện trực tiếp với độc giả, dễ dàng đi vào lòng người.
• Hình ảnh cụ thể, gần gũi: "mảnh đất ta đây", "sợi mây vững chãi", "cánh rừng vĩ đại của cuộc đời", "đất đai, nhân dân, bè bạn" - những hình ảnh này mang tính biểu tượng nhưng lại rất đỗi thân quen, giản dị, dễ cảm nhận.
• Sự đối lập: Giữa khát vọng vươn xa ở phần 1 và sự trở về với hiện thực gần gũi ở phần 2, tạo nên một sự chuyển đổi tư tưởng sâu sắc.
• Câu cảm thán: "Và diệu kỳ thay! Ta bỗng loá bất ngờ" thể hiện sự ngỡ ngàng, vỡ òa trong nhận thức về chân lý.

II. PHẦN VIẾT

Câu 1. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) phân tích cách bộc lộ cảm xúc, sự say mê, dâng hiến cho cuộc đời của nhân vật trữ tình trong đoạn trích có trong phần đọc hiểu.

Nguyễn Khoa Điềm trong "Mặt đường khát vọng" đã khắc họa một nhân vật trữ tình đầy cảm xúc, say mê và sẵn sàng dâng hiến cho cuộc đời. Mở đầu đoạn trích, nhà thơ bộc lộ một khát vọng mãnh liệt, vươn tầm vũ trụ qua điệp ngữ "Những..." kết hợp với hình ảnh "chân trời", "biển khơi", "ngàn sao". Cảm xúc say mê được đẩy lên cao trào khi nhân vật muốn "ôm choàng hết tất cả trời mây", thể hiện một tâm hồn rộng mở, khát khao hòa nhập và chiếm lĩnh thế giới.

Tuy nhiên, đỉnh điểm của sự dâng hiến không nằm ở những điều xa xôi mà ở lời hứa cụ thể, thiết tha: "Trái tim ta nặng trĩu những mê say / Sẽ gieo xuống làm âm vang mặt đất". "Gieo xuống" ở đây là hành động tự nguyện, dâng hiến trọn vẹn những gì tinh túy nhất của tuổi trẻ để tạo nên "âm vang" - những giá trị sống có sức lan tỏa. Cách bộc lộ cảm xúc này chân thành, dứt khoát, từ một "Ta" cá nhân mang lý tưởng lớn lao, đến một "Ta" nhận ra chân lý ngay trong cuộc sống "nhân dân, bè bạn", từ đó khẳng định một niềm tin son sắt vào vẻ đẹp và ý nghĩa của cuộc đời ngay trên mảnh đất quê hương.

Câu 2. Đọc văn bản sau: "Vươn mãi vào bề sâu / Cài rễ non tìm đường cho cây / Qua sỏi đá có khi tướp màu / Hướng mãi lên chiều cao / Cài cành non vượt mưa dông nắng hạ / Này chiếc lá như người sinh nở / Ai đang ngồi hát trước mùa xuân / Cuộc đời như thể tự nhiên xanh / Chỉ có đất yêu cây thì đất biết / Những cơn đau nơi cuối rễ đầu cành" (Bế Kiến Quốc, Cuối rễ đầu cành, Nxb Hà Nội, 1994) Từ hình ảnh "Rễ non, cành non” trong phần văn bản hãy viết một bài văn (Khoảng 600 chữ) bàn về nỗ lực để thành công?

Trong hành trình vươn lên của mỗi cá nhân, thành công không phải là đích đến ngẫu nhiên mà là kết quả của một quá trình bền bỉ, kiên trì, không ngừng nghỉ. Hình ảnh "rễ non" và "cành non" trong bài thơ của Bế Kiến Quốc đã gợi mở một cách sâu sắc về nỗ lực – yếu tố then chốt làm nên mọi thành quả. Nếu rễ non phải "vươn mãi vào bề sâu", "tìm đường cho cây" qua bao "sỏi đá", thì cành non lại kiên cường "hướng mãi lên chiều cao", "vượt mưa dông nắng hạ". Đó chính là biểu tượng cho những nỗ lực thầm lặng và bền bỉ, là cội rễ và cành lá tạo nên sự sống, sự phát triển rực rỡ.

Nỗ lực, trước hết, là sự kiên trì bền bỉ trước những khó khăn. Giống như "rễ non" phải đối mặt với "sỏi đá", con người trên con đường đến thành công cũng không tránh khỏi những trở ngại, thất bại. Đó có thể là những thử thách về kiến thức, kỹ năng, áp lực từ môi trường hay những thất vọng từ chính bản thân. Tuy nhiên, thay vì từ bỏ, người có nỗ lực sẽ không ngừng tìm tòi, học hỏi, và thích nghi. Họ hiểu rằng, mỗi "cơn đau nơi cuối rễ" là một bài học, một trải nghiệm quý giá để tích lũy sức mạnh, để "vươn mãi vào bề sâu" – tìm kiếm nền tảng vững chắc cho sự phát triển. Điều này đòi hỏi một ý chí mạnh mẽ, một tinh thần không ngại đối mặt và vượt qua thử thách, xem thất bại là bước đệm để vươn tới mục tiêu cao hơn.

Thứ hai, nỗ lực còn là sự chủ động vươn lên, khai phá những giới hạn mới. "Cành non" không chờ đợi mà "hướng mãi lên chiều cao", bất chấp "mưa dông nắng hạ". Điều này phản ánh tinh thần cầu tiến, không ngừng học hỏi và đổi mới. Trong một thế giới thay đổi không ngừng, việc duy trì sự cũ kỹ sẽ dẫn đến tụt hậu. Người nỗ lực không chỉ hoàn thành nhiệm vụ mà còn tự đặt ra những mục tiêu cao hơn, không ngừng trau dồi bản thân, cập nhật kiến thức, kỹ năng mới. Họ biết cách biến áp lực thành động lực, biến những điều kiện khắc nghiệt thành cơ hội để trưởng thành. "Chiếc lá như người sinh nở" là hình ảnh cho thấy sự sáng tạo không ngừng, sự đổi mới liên tục để mang lại giá trị mới cho bản thân và cho cuộc sống.

Tuy nhiên, nỗ lực không phải là một hành trình đơn độc. Bài thơ cũng gợi mở rằng "Chỉ có đất yêu cây thì đất biết / Những cơn đau nơi cuối rễ đầu cành". Điều này nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của sự hỗ trợ, thấu hiểu từ môi trường xung quanh. Đôi khi, nỗ lực cần được nuôi dưỡng bởi sự tin tưởng, động viên từ gia đình, bạn bè, cộng đồng. Một môi trường thuận lợi sẽ giúp những "rễ non" bám sâu hơn và những "cành non" vươn xa hơn.

Tóm lại, nỗ lực là một phẩm chất không thể thiếu để kiến tạo thành công. Nó là sự kết hợp giữa ý chí kiên cường, khả năng chịu đựng và tinh thần không ngừng vươn lên. Giống như cây xanh phải trải qua "những cơn đau nơi cuối rễ đầu cành" để "tự nhiên xanh", con người cũng cần những nỗ lực bền bỉ để vượt qua mọi thử thách, từ đó gặt hái được những thành quả xứng đáng, tạo nên một "cuộc đời như thể tự nhiên xanh". Nỗ lực không chỉ định hình con người mà còn là chìa khóa mở cánh cửa đến mọi thành công trong cuộc sống.