Từ hình tượng người lính trong bài thơ "Tây Tiến" của Quang Dũng và bài thơ "Đồng chí" của Chính Hữu, hãy phân tích vẻ đẹp người lính trong kháng chiến chống Pháp, qua đó làm nổi bật lý tưởng và tâm hồ...

hihichine

Thơ ca kháng chiến chống Pháp là một trong những đỉnh cao của nền thi ca Việt Nam hiện đại, nơi chất lính hòa quyện cùng chất thơ để tạo nên những bản anh hùng ca bất tử. Trong số đó, hình tượng người lính được thể hiện đặc sắc qua hai bài thơ tiêu biểu: “Tây Tiến” của Quang Dũng và “Đồng chí” của Chính Hữu. Hai bài thơ là hai phong cách, hai giọng điệu, hai màu sắc riêng biệt, nhưng cùng hội tụ một điểm chung: ca ngợi vẻ đẹp lý tưởng, bi tráng và đầy nhân văn của người lính trong kháng chiến chống Pháp. Qua đó, hiện lên chân dung thế hệ thanh niên Việt Nam một thời "xếp bút nghiên theo việc đao cung", sống trọn với lý tưởng và khát vọng lớn lao của dân tộc.

Trước hết, trong bài thơ “Tây Tiến”, nhà thơ Quang Dũng đã dựng lên một hình ảnh người lính hào hoa nhưng bi tráng, gắn liền với những miền sơn cước Tây Bắc xa xôi và dữ dội. Những chàng trai "Tây Tiến" vốn là thanh niên Hà thành trí thức, mang trong mình vẻ đẹp rất riêng: vừa lãng mạn, vừa anh hùng, vừa bi tráng lại vừa nghệ sĩ. Họ đã vượt qua “dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm”, “ngàn thước lên cao ngàn thước xuống”, nơi “heo hút cồn mây súng ngửi trời” – những chặng đường hành quân khốc liệt, hiểm trở nhưng không làm họ lùi bước. Trong gian khổ, họ vẫn hiện lên với vẻ đẹp hiên ngang và lạc quan, yêu đời:

“Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc

Quân xanh màu lá dữ oai hùm”

Hai câu thơ ấy vừa hiện thực trần trụi, vừa thơ mộng lạ thường. “Không mọc tóc” là do sốt rét rừng, “xanh màu lá” là do thiếu thốn thuốc men, dinh dưỡng, nhưng tác giả không khai thác khía cạnh đau thương mà ngược lại, biến nó thành chất sử thi, làm nổi bật vẻ oai hùng. Cái chết với người lính Tây Tiến không hề bi lụy mà đẹp như một giấc mơ, như một khúc ca bi tráng:

“Áo bào thay chiếu anh về đất

Sông Mã gầm lên khúc độc hành”

Cái chết hòa vào thiên nhiên, linh hồn người lính gửi lại với sông Mã, như một khúc tráng ca cuối cùng khép lại hành trình bi hùng. Qua đó, Quang Dũng không chỉ khắc họa người lính như một chiến sĩ, mà còn là một nghệ sĩ, một tâm hồn thi sĩ, sẵn sàng hy sinh vì non sông nhưng vẫn giữ trong mình một trái tim đa cảm, lãng mạn và yêu đời.

Trái ngược với cái bi tráng, hào hoa trong “Tây Tiến”, bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu lại khắc họa người lính với một vẻ đẹp chất phác, bình dị và sâu lắng. Đó là những người lính xuất thân từ “đồng ruộng, quê hương nghèo”, từ những “chân không lội suối, áo chưa thay”, “sốt run người vầng trán ướt mồ hôi”. Nhưng cũng chính từ hiện thực lam lũ, gian khổ ấy, tình đồng chí nảy nở – một tình cảm thiêng liêng giữa những con người xa lạ nhưng cùng lý tưởng.

“Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ

Đồng chí!”

Chỉ một tiếng "Đồng chí" vang lên giản dị mà thiêng liêng, như một kết tinh của cả bài thơ, kết tinh của tình yêu nước, tình đồng đội và tình người. Người lính trong "Đồng chí" tuy không hào hoa như lính Tây Tiến, nhưng lại mang vẻ đẹp vững chãi, kiên cường, chân thành và sâu sắc, tiêu biểu cho hàng triệu chiến sĩ xuất thân từ nhân dân, vì nhân dân mà chiến đấu.

Bức tranh cuối bài thơ là một kiệt tác thi ca:

“Đầu súng trăng treo”

Chỉ bốn chữ, nhưng tạo nên một hình ảnh vừa hiện thực, vừa lãng mạn, vừa cứng rắn, vừa bay bổng. “Đầu súng” – biểu tượng cho chiến tranh, máu lửa, còn “trăng treo” – biểu tượng cho hòa bình, mộng mơ, thơ ca. Hai hình ảnh tưởng chừng đối lập, nhưng lại hòa quyện trong một bức tranh đêm, tạo nên chất lãng mạn giữa hiện thực khốc liệt, làm nổi bật vẻ đẹp tâm hồn người lính: chiến đấu không chỉ bằng tay súng mà còn bằng trái tim của những con người yêu hòa bình.

Cả hai bài thơ, dù khác biệt về phong cách và giọng điệu, đều thống nhất ở một điểm: người lính thời kháng chiến chống Pháp mang trong mình vẻ đẹp của lý tưởng sống, của khát vọng giải phóng dân tộc, của tình cảm đồng đội sâu sắc và tâm hồn yêu nước chân thành. Họ không chỉ là biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, mà còn là biểu tượng văn hóa, nơi chất thép và chất thơ giao hòa.

Đằng sau những bước chân hành quân là một thế hệ thanh niên sẵn sàng hi sinh tuổi xuân vì độc lập dân tộc, họ “ra đi đầu không ngoảnh lại”, coi cái chết là lẽ bình thường, sống trọn vẹn với hoài bão lớn lao, dẫu “tóc chưa kịp bạc”. Đó là một thế hệ lý tưởng hóa kháng chiến, lãng mạn hóa gian khổ, thi vị hóa cả cái chết, để rồi trở thành những tượng đài bất tử trong thơ ca Việt Nam hiện đại.

Kết luận:

Qua hình tượng người lính trong “Tây Tiến” và “Đồng chí”, ta cảm nhận được vẻ đẹp đa diện nhưng thống nhất của những chiến sĩ kháng chiến: hào hoa, bi tráng, chân thành, dũng cảm và sâu sắc. Họ không chỉ làm nên chiến thắng trên chiến trường, mà còn là hồn cốt của một thời đại thiêng liêng, góp phần làm nên một trong những giai đoạn rực rỡ nhất của văn học cách mạng Việt Nam. Đó cũng là lời nhắc nhở thế hệ hôm nay về ý chí, lý tưởng và lòng yêu nước – những giá trị không bao giờ phai nhòa.