phân biệt cấu trúc và chức năng của mARN, tARN và rARN

Dưới đây là sự khác biệt về cấu trúc và chức năng của ba loại ARN chính: mARN, tARN và rARN. 1. mARN (ARN vận chuyển thông tin – messenger RNA) • Cấu trúc – Dạng mạch thẳng, độ dài tùy thuộc vào gen mã hóa (thường từ vài trăm đến vài nghìn nucleotit) – Đầu 5′ có “mũ” cap (7-methylguanosine) giúp gắn vào ribosome và bảo vệ khỏi exonuclease – Cuối 3′ có đuôi poly-A (hàng chục đến cả trăm A), tăng ổn định và hỗ trợ xuất bào từ nhân – Không có cấu trúc di căn gấp phức tạp như tARN hay rARN • Chức năng – Mang thông tin di truyền (mã bộ ba) từ ADN (tại nhân hoặc vùng sao chép) tới ribosome – Là khuôn mẫu để tổng hợp chuỗi polypeptide trong quá trình dịch mã 2. tARN (ARN vận chuyển – transfer RNA) • Cấu trúc – Độ dài khoảng 70–90 nucleotit – Gấp lại thành hình “cỏ ba lá” (cấu trúc hình chữ L trong không gian 3D) với các vòng: acceptor stem, D-loop, anticodon loop, TΨC-loop – Đầu 3′ (CCA) tự do để gắn amino acid đặc hiệu – Vòng anticodon chứa bộ ba đối mã (anticodon) tương ứng với codon trên mARN • Chức năng – Nhận biết và mang đúng amino acid tương ứng tới ribosome nhờ tính đặc hiệu của anticodon – Giúp nối amino acid vào vị trí thích hợp trên mạch polypeptide đang hình thành 3. rARN (ARN ribosome – ribosomal RNA) • Cấu trúc – Là thành phần chính của ribosome, chiếm ~60% khối lượng ribosome; phần còn lại là protein ribosomal – Ở sinh vật nhân sơ: có hai loại rARN 23S và 16S (của tiểu đơn vị 50S và 30S) – Ở sinh vật nhân thực: có nhiều loại (5S, 5.8S, 18S, 28S) phân bố trong tiểu đơn vị lớn (60S) và nhỏ (40S) – Gấp phức tạp theo các mức 2, 3 nhờ các vùng bổ sung cặp đôi và các vòng xoắn • Chức năng – Là “khung đỡ” và nơi tập hợp các thành phần dịch mã (mARN, tARN và các protein) – 16S (hoặc 18S) định vị/start codon trên mARN, kiểm soát tính chính xác của bắt cặp codon–anticodon – 23S (hoặc 28S) có vai trò xúc tác phản ứng hình thành liên kết peptid giữa các amino acid Tóm lại, mARN mang khuôn mạch di truyền, tARN đóng vai trò trung gian chuyên chở amino acid và nhận biết codon, còn rARN là thành phần cấu trúc và xúc tác của ribosome trong quá trình tổng hợp protein.