phân tích nhân vật lão hạc

Nam Cao là nhà văn tiêu biểu của dòng văn học hiện thực phê phán. Các trang viết của ông luôn chứa đựng nỗi buồn và sự đau khổ về cái nghèo và cái đói của người dân Việt Nam trước năm 1945. Tuy nhiên, ẩn sâu trong mỗi tác phẩm lại là ánh sáng ấm áp của tình người. Truyện ngắn "Lão Hạc" là một trong những tác phẩm đặc sắc nhất của ông. Nhân vật chính cùng tên với những phẩm chất đáng quý như tình yêu thương con bao la, lòng tự trọng và sự thật thà, ngay thẳng đã truyền tải được linh hồn mà nhà văn muốn gửi gắm.

Trước hết, Lão Hạc là một người nông dân có cuộc sống rất nghèo khổ. Lão sống trong cảnh già cả, cô đơn và chỉ có đứa con trai là niềm an ủi duy nhất. Nhưng rồi cậu ta bỗng nhiên bỏ đi đồn điền cao su khiến lão chỉ còn biết ngày đêm mong ngóng. Không chỉ vậy, mảnh vườn nhỏ của lão cũng chẳng đủ rộng để trồng một thứ cây nào có giá trị cả. Vì sống quá lâu nên sức khỏe của lão cũng đã dần yếu đi, lão bị ốm liên miên, đặc biệt là bệnh tật gì cũng kêu trầm trọng. Dù vậy, lão vẫn cố gắng kiếm miếng ăn qua ngày bằng cách làm thuê hoặc bắt cua bắt ốc. Nhưng nơi làng quê nghèo ấy, ai cũng nghèo khổ cả, họ thậm chí còn không nuôi nổi bản thân mình chứ đừng nói tới việc nuôi thêm con chó nữa. Cuối cùng, lão đành phải đưa ra quyết định đau đớn là bán cậu Vàng đi.

Tuy cuộc sống túng quẫn là vậy nhưng lão vẫn luôn giữ được tình cảm và lòng tự trọng quý báu của mình. Với con trai, lão luôn dành sự quan tâm và tình yêu thương vô bờ. Khi anh ta đòi bán mảnh vườn, lão chỉ cố gắng khuyên ngăn vì hiểu được rằng số tiền đó sẽ giúp con có cuộc sống tốt đẹp hơn sau này. Còn bản thân mình thì chấp nhận sống cảnh suốt đời nghèo khổ, thậm chí là phải chết đói. Suốt bốn năm trời kể từ lúc con rời đi, lão đã dành dụm chắt chiu để dành dụm được một chút tài sản phòng khi quay về. Đến đây, ta có thể cảm nhận được tình cha mẹ lớn lao biết nhường nào.

Đối với cậu Vàng, lão coi nó như một người bạn, chia sẻ mọi chuyện vui buồn cùng với nó. Chính vì vậy, chẳng lúc nào lão chịu để nó bị giết thịt. Có thức ăn gì ngon, lão cũng đều dành cho nó. Thậm chí, lão còn xem nó như một người bạn tâm giao để trút bầu tâm sự. Vậy mà cuối cùng, lão vẫn phải bán nó đi. Quyết định bán cậu Vàng khiến lão đau khổ và day dứt không thôi. Mỗi lần nhớ lại thái độ hiền lành của nó hay từng tiếng kêu của nó, lão lại cảm thấy ân hận và xót xa. Trong xã hội, loài vật cũng được xem là một phần của xã hội con người. Vậy mà lão vẫn sẵn sàng biến nó thành một món hàng để trao đổi lấy vài đồng bạc.

Không chỉ vậy, Lão Hạc còn là một người nông dân có lòng tự trọng sâu sắc. Dù sống trong cảnh bần hàn nhưng lão vẫn giữ được sự trong sạch của mình. Không giống với một số người chọn cách dối trá để qua mắt người khác, lão luôn chân thật trong mọi chuyện. Từ chối sự giúp đỡ của ông giáo, lão khẳng khái nói: "Đã là người thì ai cũng phải ăn". Dù là xin ông giáo ít bã chó để tự tử, lão cũng phải đợi lúc ông giáo ra ngoài mới dám sang nhờ vả. Bao nhiêu lần ông giáo ngỏ ý muốn giúp đỡ, lão đều từ chối lịch sự và kiên quyết. Ngay cả khi đã bán cậu Vàng, lão vẫn quyết không đụng tới số tiền do mình dành dụm cả đời. Sau khi chết, lão còn nhờ ông giáo viết văn tự để giữ hộ cho con trai mình mảnh vườn và số tiền mà lão tích góp. Tất cả những chi tiết trên đều chứng tỏ cho tình thần thanh cao, không màng danh lợi của một người trí thức như Nam Cao đã từng ca ngợi.

Có thể nói, Lão Hạc là một nhân vật hiếm gặp trong dòng chảy văn học đương thời. Ở lão toát lên vẻ đẹp phẩm chất của một người nông dân bình dị, chất phác. Dưới ngòi bút tài hoa của Nam Cao, lão hiện lên với nét đẹp giản dị mà lại đáng trân trọng.

Qua nhân vật Lão Hạc, nhà văn đã thay đổi định kiến về những người nông dân nghèo khổ, lam lũ. Họ có thể thiếu thốn về vật chất nhưng không hề thiếu thốn về mặt tinh thần. Không chỉ vậy, họ còn có tấm lòng nhân hậu, lương thiện và giàu lòng tự trọng. Đó là những điều mà không phải ai cũng dễ dàng có được.