Truyện ngắn Chiếc lược ngà của nhà văn Nguyễn Quang Sáng đã xây dựng rất thành công tình huống truyện bất ngờ mà tự nhiên, hợp lí. Đó là tình huống gặp gỡ của hai cha con ông Sáu sau tám năm trời xa cách nhưng thật trớ trêu là bé Thu không nhận cha, đến lúc em nhận ra và biểu lộ tình cảm thắm thiết thì ông Sáu lại phải trở lại chiến trường. Tình huống éo le đó đã gây xúc động mạnh mẽ, tạo nên tiếng vang sâu xa trong lòng người đọc. Nó đã giúp cho người đọc hiểu thêm tấm lòng người cha đối với con.
Đoạn trích đã thể hiện một cách cảm động tình cha con thắm thiết, sâu nặng của cha con ông Sáu trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh.
Bé Thu là một đứa bé bướng bỉnh, gai góc, có cá tính mạnh mẽ. Khi còn nhỏ, em chỉ biết đến ba qua bức ảnh chụp chung với má. Dù được bà ngoại giải thích rằng người đàn ông trong bức ảnh sẽ trở về khi có chiến tranh nhưng Thu vẫn không thể nào hiểu được. Em luôn mong ngóng ngày ấy đến thật nhanh. Ngày mà ba em trở về, Thu tin rằng đó sẽ là niềm hạnh phúc lớn lao nhất mà em từng khao khát. Thế nhưng, khi gặp ba, Thu lại tỏ ra lạ lẫm và sợ hãi. Em chạy vào nhà gọi má khi thấy ông Sáu bước xuống bến xuồng, nói trống không và nhất quyết không chịu nhận ông Sáu làm ba. Trong suốt ba ngày ông Sáu nghỉ phép, Thu luôn tỏ ra lạnh nhạt và xa lánh ông Sáu. Thậm chí, ngay cả khi má dọa đánh, Thu cũng chỉ gọi trống không chứ không gọi là ba.
Sáng hôm cuối cùng, trước khi ông Sáu lên đường, thái độ của Thu bỗng nhiên thay đổi đột ngột. Em không còn lạnh lùng và bướng bỉnh nữa mà thay vào đó là sự ân hận, nuối tiếc. Thu cất tiếng gọi ba – một tiếng kêu đến xé lòng khi thấy ông Sáu phải lên đường. Em chạy đến ôm siết lấy ba không muốn cho ba đi. Tiếng ba ngọt ngào ấy như vỡ òa sau bao năm chờ đợi. Đó chính là đỉnh điểm của tình cảm mà Thu dành cho ba. Tất cả mọi hành động đều thể hiện rõ sự gắn bó, yêu thương của em dành cho ba.
Qua diễn biến tâm lí và tình cảm của bé Thu, ta có thể thấy được tình yêu thương ba tha thiết. Thu là một cô bé bướng bỉnh, ngang ngạnh nhưng cũng rất yêu mến ba của mình. Những hành động của em xuất phát từ tình yêu thương ba quá đỗi.
Không chỉ có Thu, ông Sáu cũng là một người cha yêu thương con hết mực. Sau tám năm rời xa gia đình vào chiến trường, khi trở về, tình cảm đầu tiên thôi thúc ông Sáu chính là được gặp con gái. Ngay khi nhìn thấy bé Thu, ông Sáu đã vội gọi tên con, giọng run run. Khi con bé không nhận ra mình, ông Sáu vẫn không hề trách móc mà chỉ im lặng mỉm cười. Suốt ba ngày nghỉ phép, ông cố gắng vỗ về, dỗ dành và gần gũi con nhưng càng vỗ về nó thì nó càng đẩy ra. Thậm chí, ngay cả khi phải lên đường ra chiến trường, ông cũng chỉ đứng nhìn con từ xa. Lúc ấy, tình yêu con của ông được thể hiện ở giây phút ông gắp trứng cá bỏ vào chén của con. Lúc bấy giờ, tình yêu con của ông Sáu được thể hiện ở giây phút ông gắp cái trứng cá bỏ vào chén của con. Nhưng sau đó, ông lại vội vã bơi vào bờ, không kịp nhìn mặt con lần cuối. Hành động ấy đã thể hiện rõ tình yêu thương vô bờ bến mà ông dành cho con.
Sau khi hứa mua cho con chiếc lược ngà, ông Sáu luôn cảm thấy day dứt, ân hận vì đã trót đánh con. Vì vậy, lúc rảnh rỗi, ông lại ngồi vót từng chiếc răng lược. Mỗi chiếc răng mọc lên, tình cảm của ông đối với con cũng càng thêm sâu đậm. Có thể thấy, ông Sáu chính là một người cha yêu thương con hết mực.
Khi bị thương nặng trong rừng, điều khiến ông Sáu day dứt nhất chính là chưa kịp trao cây lược ngà cho con gái. Trước khi hi sinh, ông chỉ còn tâm trí để nhờ đồng đội trao lại chiếc lược cho con. Điều đó chứng tỏ tình yêu thương con của ông Sáu đã được thể hiện ở mức cao nhất.
Như vậy, truyện ngắn Chiếc lược ngà đã thể hiện một cách chân thực, cảm động tình cha con thắm thiết, sâu nặng trong hoàn cảnh chiến tranh éo le.