Tiêu chuẩn vĩnh cửu của thi ca là cảm xúc" Bàn luậ về câu nói trên

Trong bài thơ "Tiếng hát con tàu", nhà thơ Chế Lan Viên đã viết:

"Tây Bắc ư? Có riêng gì Tây Bắc
Khi lòng ta đã hóa những con tàu
Khi Tổ quốc bốn bề lên tiếng hát
Tâm hồn ta là Tây Bắc, chứ còn đâu."

Câu thơ thể hiện niềm tự hào và tình yêu quê hương đất nước mãnh liệt của tác giả. Đồng thời, nó cũng gợi mở cho chúng ta suy nghĩ về ý nghĩa của tiêu chuẩn vĩnh cửu trong thi ca - đó chính là cảm xúc.

Cảm xúc là yếu tố quan trọng nhất tạo nên giá trị nghệ thuật của tác phẩm văn chương. Nó là nguồn gốc của mọi sáng tạo nghệ thuật, là động lực thôi thúc người nghệ sĩ cầm bút để viết nên những vần thơ, câu chữ. Cảm xúc có thể được khơi nguồn từ nhiều nguồn khác nhau như: thiên nhiên, cuộc sống, con người,... nhưng đều phải xuất phát từ trái tim chân thành, nồng nhiệt của người nghệ sĩ.

Cảm xúc trong thơ ca thường được thể hiện qua nhiều hình thức khác nhau như: ngôn ngữ, hình ảnh, âm thanh,... Nhưng dù ở bất cứ hình thức nào thì nó vẫn luôn là yếu tố cốt lõi, quyết định đến giá trị nghệ thuật của tác phẩm. Một bài thơ hay là bài thơ chứa đựng những rung động, cảm xúc sâu sắc trước cuộc đời, con người.

Trong bài thơ "Tiếng hát con tàu", Chế Lan Viên đã thể hiện rõ ràng tiêu chuẩn vĩnh cửu của thi ca là cảm xúc. Bài thơ được viết vào năm 1960, khi miền Bắc đang bước vào giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội. Trong không khí sôi nổi ấy, Chế Lan Viên đã có chuyến đi thực tế lên Tây Bắc - vùng đất giàu truyền thống cách mạng, nơi có những con người cần cù, chịu khó, sẵn sàng hy sinh vì độc lập tự do của dân tộc. Chuyến đi này đã khơi dậy trong lòng ông những cảm xúc mãnh liệt, khiến ông muốn cất tiếng hát ngợi ca vẻ đẹp của thiên nhiên, con người Tây Bắc, đồng thời bày tỏ tấm lòng biết ơn đối với mảnh đất anh hùng này.

Bài thơ được mở đầu bằng hai câu thơ đầy ấn tượng:

"Tây Bắc ư? Có riêng gì Tây Bắc
Khi lòng ta đã hóa những con tàu"

Hai câu thơ đã khẳng định rằng, Tây Bắc không chỉ là một địa danh cụ thể mà còn là biểu tượng cho cả đất nước Việt Nam. Lòng yêu nước, khát vọng cống hiến của nhà thơ đã hòa quyện với vẻ đẹp của thiên nhiên, con người Tây Bắc, khiến cho tâm hồn ông trở nên rộng lớn, bao la hơn.

Từ đó, nhà thơ đã vẽ nên bức tranh thiên nhiên Tây Bắc thật đẹp đẽ, thơ mộng:

"Con tàu này lên Tây Bắc anh đi chăng
Nắng đốt cháy rừng cây lá vàng rơi"

Bức tranh thiên nhiên Tây Bắc hiện lên thật hùng vĩ, tráng lệ. Nắng vàng rực rỡ chiếu xuống những cánh rừng xanh ngát, khiến cho cảnh vật thêm phần lung linh, huyền ảo. Hình ảnh "lá vàng rơi" gợi lên sự tàn phai, kết thúc của một mùa thu. Tuy nhiên, điều đó lại càng làm cho bức tranh thêm phần lãng mạn, trữ tình.

Không chỉ vậy, nhà thơ còn khắc họa hình ảnh con người Tây Bắc thật cần cù, chịu khó:

"Người lái đò đưa khách sang sông
Mùa xuân ai cũng mong chờ"

Hình ảnh "người lái đò" là đại diện cho những con người lao động cần cù, chịu thương chịu khó. Họ ngày đêm miệt mài chèo lái con thuyền, đưa khách sang sông. Mùa xuân đến, họ lại háo hức đón chào một năm mới với nhiều hi vọng, ước mơ.

Có thể thấy, cảm xúc trong bài thơ "Tiếng hát con tàu" là vô cùng phong phú, đa dạng. Từ niềm vui sướng, phấn khởi trước vẻ đẹp của thiên nhiên, con người Tây Bắc đến lòng biết ơn sâu sắc đối với mảnh đất anh hùng này. Tất cả những cảm xúc ấy đã góp phần tạo nên giá trị nghệ thuật đặc sắc cho bài thơ.